چکیده:
ابو الحسن محمد،فرزند ابراهیم و نوهء ابو عمران سیمجور دواتدار،برای نخستینبار پس از قتل سپهسالار بکر بن مالک در سال 345 هـ.ق در زمان امارت عبد الملک بن نوح سامانی(350-343 هـ.ق) به مقام پرارج سپهسالاری خراسان رسید.ابو الحسن محمد سیمجور آن منصب را ظاهرا به دلیل شکایت ناراضیان از عملکرد او از دست داد اما سال بعد برای دومینبار به مقام سپهسالار خراسان دست یافت. ابو الحسن محمد سیمجور اینبار به مدت بیست و یک سال در منصب سپهسالاری باقی ماند و با دریافت لقب ناصر الدوله پایگاهی شایسته در حکومت سامانیان کسب نمود. در سال 371 هـ.ق ناصر الدوله ابو الحسن سیمجور به سعایت وزیر،ابو الحسین عتبی،از مقام خویش برکنار شد اما وی برای بازیابی منصب سابق از پای ننشست و سرانجام در سال 373 هـ.ق برای سومین مرتبه به سپهسالاری رسید.ابو الحسین سیمجور تا پایان عمر در مقام سپهسالاری باقی ماند(سال 378 هـ.ق).جالب توجه آنکه بعد از مرگ آن سهپسالار توانمند به دلیل استحکام پایههای قدرت و اعتبار او،حکومت سامانی مقام سپهسالاری را به فرزند ارشدش ابو علی سیمجور واگذار کرد.در این مقاله علل استمرار قدرت سپهسالار ناصر الدوله ابو الحسن سیمجور مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"ق)به مقام پرارج سپهسالاری خراسان رسید اما او در این مقام چنانکه باید موفق نبود و پس از حدود دو سال معزول گردید(گردیزی،3631: 733)ابو الحسن محمد فرزند با کیاست و کاردان ابراهیم سیمجور در زمان حکومت امیر عبد الملک سامانی(053-343 هـ.
ابو الحسن سیمجور و دفع غائله امیر خلف صفاری از آنجا که پایداری دیرپای امیر خلف صفاری در قلعهء ارگ زرنج(مرکز سیستان)برای سامانیان به صورت مشکلی عمده درآمده و خسارات مالی و انسانی بسیار بر حکومت سامانی تحمیل کرده بود(تاریخ سیستان،6631:733)،دربار بخارا برای رهایی از آن بحران تصمیم داشت تا نیروهای نظامی خویش را به صورتی آبرومند از سیستان خارج نماید(جرفادقانی،7531: 64).
موضوع قابل توجه دیگر آنکه تاش هنگام خروج از بخارا،ابو الحسین مزنی را که از دوستان ابو علی فرزند ابو الحسن سیمجور میدانست،از وزارت برکنار ساخت و عبد الرحمن فارسی را به جای او گماشت اما پس از خروج تاش از بخارا،امیر نوح سامانی زیر فشار مخالفان تاش،عبد الرحمن فارسی را از وزارت خلع کرد و عبد الله بن عزیر را که از مخالفان خاندان عتبی بود،به وزارت گماشت(جرفادقانی،7531:46).
نتیجه چنانکه در خلال مطالب این مقاله دریافتیم،ناصر الدوله ابو الحسن محمد سیمجوری در سه دورهء متناوب و به مدت بیش از سی سال مقام ارزشمند سپهسالاری خراسان را در دوران حکومت سامانیان برعهده داشت.
توجه به شعرا و دانشمندان و اشتهار به علم و ادبپروری در اعتلای شخصیت فرهنگی ابو الحسن سیمجور اهمیتی اساسی داشت و اقدامات عام المنفعهء آن سپهسالار داهی محبوبیت او را در میان رعایا روزافزون مینمود،و بدینترتیب ابو الحسن سیمجور در مقام سپهسالاری خراسان چنان بر امور نظامی و سیاسی آن سرزمین مسلط بود که حتی بعد از مرگ او امیر سامانی چارهای جز واگذاری منصب آن سپهسالار قدرتمند به فرزندش،ابو علی سیمجور،نداشت."