چکیده:
فرایند تشکیل کوهها را با دو نظریهی«زمین ساخت ورقی»1و«بزرگ ناودیس»2تشریح میکنند. در نظریهی بزرگ ناودیس،رسوبات در حوضهی رسوبی تهنشین میشوند و حوضه،زیر وزن این روسبات دچار فرونشست میشود.سپس در اثر نیروهای جانبی که به حوضهی رسوبی وارد میآیند، رسوبات دچار چین خوردگی میشوند و به این صورت کوهها شکل میگیرند. مدل بزرگ ناودیس نیز بر همین اساس طراحی و ساخته شده است.با استفاده از این مدل میتوان محیط رسوبی ژئوسنکلین رابازسازی و شرایط مؤثر در تشکیل کوهها را بررسی کرد.سعی شده است که در این مدل،ارتباط بین جنس رسوبات حوضه و کوهزایی موردبررسی قرار بگیرد.باتوجه به آزمایشات صورت گرفته روی مدل مشخص شد که بین نوع رسوبات حوضه،نوع گسلها ومیزان جابهجایی،ارتباطی نزدیک و مستقیم وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"سپس در اثر نیروهای جانبی که به حوضهی رسوبی وارد میآیند، رسوبات دچار چین خوردگی میشوند و به این صورت کوهها شکل میگیرند.
انواع بزرگ ناودیس بزرگ ناودیسها را میتوان به چند دستهی کلی تقسیم کرد که سه نوع زیر،از متداولترین آنها هستند: میوژئوسنکلین6:این نام آن دسته از بزرگ ناودیسها اطلاق میشود که تقریبا تمام نهشتههای آنها را سنگهای رسوبی وتهی از سنگهای ماگمایی تشکیل میدهند.
اجزا و قطعات تشکیل دهندهی مدل بزرگ ناودیس قطعه چوب 3 از زیر به دو چرخ دنده متصل است که این چرخ دندهها با حرکت دستهی شماره 1 روی هم میچرخند و سبب بالا و پایین رفتن این صفحه میشوند.
نمایی از برخاستگیهای ایجاد شده در حوضهی رسوبی تاریخ هر بزرگ ناودیس را میتوان به دو مرحلهی مشخص تقسیم کرد که عبارتاند:از مرحله اصلی و مرحله کوهزایی (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 4.
نمایی ار برخاستگیهای ایجاد شده در حوضهی رسوبی با دانهبندی متفاوت نتیجهگیری همانطور که قبلا نیز اشاره شد،این مدل نمونهی بسیار ساده شدهای از یک محیط بزرگ ناودیسی است.
ما در این مقاله فقط به بررسی ارتباط میان دانهبندی لایههای رسوبی و نوع برخاستگیهای ایجاد شده،پرداختهایم،مسلم است که تعداد برخاستگیهای ایجاد شده،نوع برخاستگیها،میزان بالاآمدگی لایههای رسوبی،تعداد و روند گسلهای موجود در حوضه در برش عرضی و دید سطحی لایه، طول گسلها و...
اما با استفاده از همین مدل ساده و ایجاد تغییراتی کوچک در مدل، میتوان به بررسی ارتباط میان نوع و جهت نیروی وارد شده به حوضه و ارتباط آن با کوهزایی،ارتباط میان میزان شکلپذیری لایههای رسوبی و کوهزایی،نحوهی پیدایش گسلها در حوضههای بزرگ ناودیسی و روند آنها،و..."