خلاصه ماشینی:
"جیوه در فازهای جامد،مایع و بخار در طبیعت وجود دارد که در شرایط عادی مایع است و در اثر تصعید،به صورت بخار وارد هوا میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) کانیشناسی جیوه به صورت فلز خالص،کمیاب است و بیشتر به صورت سولفید و کلرور یافت میشود.
کانسارهای گرمابی با خاستگاه پلوتوژنیک(گرمابی درونزاد):این کانسارها در شوروی سابق،آسیای مرکزی،چین، ایرلند،ترکیه،تونس و آمریکا شناخته شدهاند و عموما در آنها کانیسازی توسط گسلها کنترل میشود.
برخی این کانسار را از نوع اپیترمال(کمدما) میدانند،اما مطالعات اخیر نشان میدهد که کانیسازی همزمان با رسوبگذاری در محیط دریا صورت گرفته است.
2. کانیسازی بدون ارتباط مستقیم با مواد فرار هیدروترمالی(ثانویه):تجمع ثانویه،حاصل تجزیه و حمل جیوه از کانیهای محتوی مقدار فوق العاده کم جیوه یا حاوی انکلوزیون است که توسط آبهای سطحی یا زیرزمینی در ارتباط با جریانات گرم هیدروترمال صورت میگیرد.
آزمایشهای ژئوشیمیایی آبی برای تعیین منشأ جیوه،نشان داده است که انحلال کانیهای محتوی جیوه باعث انتقال جیوه به زون گسله و خلل و فرج سنگهای مجاور سنگ مادر میشود.
کانسارهای جیوه به سرزمینهای چینخورده و قارهای منحصر است و درون گسلهای ژرف و کمربندهای آتشفشانی یافت میشوند و وابسته به ماگماتیسم بازالتی و آناتکسی زیر پوستهای حاصل از آن هستند.
حضور جیوهی عنصری در حوالی آبادیهای یارعزیز،شیرمرد و آغدره بالا را میتوان به تجمع ثانویه نسبت داد که میتواند حاصل تجزیه و حمل جیوه از سنگهایی باشد که محتوی مقدار کمی از این عنصر هستند.
شناسایی قسمتی از محل کارهای معدنی باستانی در جنوب آقدره بالا و توجه به وجود کانیسازی جیوه و کانیسازی احتمالی زر در این بخش،اولبار توسط یک گروه اکتشافات بنیادی از سازمان زمینشناسی کشور صورت گرفت."