چکیده:
تدوین نظریه تربیتی اسلامی یکی از ضرورتهای امروزین جامعه اسلامی است.هدف این تحقیق آگاهی از نظریه جوهری ملاصدرا و استنتاج دلالتهای آن در حوزه عوامل اساسی نظام آموزش و پرورش(اهداف،اصول و روشها)است.روش این پژوهش،کیفی و برای رسیدن به اهداف پژوهش از سندکاوی به صورت تحلیل سند استفاده شده است،دادهها در این پژوهش به صورت مستمر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یافتهها حاکی است که نظریه حرکت جوهری،نظریهای است که برخلاف نظریه ارسطو و ابن سینا که تغییر را تنها در چهار مقوله کم،کیف،مکان و موقعیت ممکن میدانستند،تغییر در جوهر را نیز مطرح میکند.براساس حرکت جوهری نظام طبیعت یکپارچه حرکت است و نظام تعلیم و تربیت نیز به عنوان جزئی از نظام هستی در به شوق رساندن متربیان به کمال هستی در حرکت است.بر این اساس رسالت نظام تعلیم و تربیت این است که در حوزه اهداف کمال نهایی انسان(که رسیدن به عالم اعلی است)رشد و توسعه خلاقیت را محور سیاستگذاریهای خود قرار دهد و با تکیه بر اصل فردیت،آزادی،تغییر و تکامل با روش عقلانیت نقاد،متربیان را در دستیابی به کمال حقیقی خود یاری دهد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به چنین ضرورتی است که تلاش بر این است که برمبنای نظریه حرکت جوهری ملاصدرا(که نظریهای جامعه و کامل در زمینه فلسفه اسلامی است) ایرانی را در زمینه فلسفه تعلیم و تربیت پیشنهاد کرد و عوامل اساسی نظام آموزش و پرورش را مورد بازاندیشی قرار داد.
تبیین حرکت جوهری در انسان به اعتقاد ملاصدرا حرکت جوهری،علت و اساس سیر تکاملی اشیای عالم و نفس انسانی است که در طلب کمالند و در این سیر صعودی و بالنده به سلب نواقص خویش و کسب جمال جدید نائل میآیند بدون اینکه انواع ثابته تغییر کند؛چرا که هر موجودی دو وجه و جهت دارد:یکی وجه ثابت که جهت او را به واجب الوجود نشان میدهد و دومی وجه متغیر که به مبدأ تحولات ذاتی در ماده و جسم توجه دارد.
چون خلاقیت در انسان از راه تخیل انجام میگیرد و الهامبخش تخیل انسان، هماهنگی وجود انسان با مراتب وجود و یا طبیعت جهان و رابطه متقابل آن دو است ازاینرو رسالت نظام تعلیم و تربیت این است که در سیاستگذاریهای کلان خود به ایجاد معرفت در متربیان نسبت به ساختار نظام هستی و ساختار وجودی خود و نحوه ارتباط متقابل بین آن دو توجه و اهتمام ویژهای داشته باشد.
روشهای تربیتی طبق نظریه حرکت جوهری انسان مرتبهای از مراتب وجود است که امکان حرکت در تام مراتب هستی و ضیرورت در تمام عوامل و وجود برای او فراهم است و در فرایند رسیدن به کمال باید حرکت استعلایی در جهت تقرب به خداوند و کسب مقام خلیفه الله را آغاز کند."