خلاصه ماشینی:
"ادبیات روسی خیلی سریع کشورهای آسیای میانه را-که در فرهنگ جهانی،دولت استبدادی خوانده میشدند-فرا گرفت؛دیوار چینی حکومت مطلقه را فرو ریخت و پل ارتباطی این کشورها با فرهنگ جهان غرب گردید؛و نه تنها در این کشورها به مثابه فرهنگ و ادبیات خارجی ظهور کرد،بلکه جزو ادبیات خلاقه نیز محسوب شد؛و برای آنها نه تنها شاگرد بلکه معلم هم بود.
بنیانهای درونیشان به وسیلهی خودتحلیلی (به تصویر صفحه مراجعه شود) خودشان تضعیف نمیشدند؛مردمان درستکار آن روزگار تضاد درونی عمیق ناشی از احساس مسوولیت شخصی برای نظم اجتماعی کل جامعه را نمیشناختند».
این گرایش به جامعه انسان را توانا میسازد که از جنگ خودتحلیلی آزاردهنده و ناسازگاری درونی رها شود و «شرایط ارادهی خداوند»را چون نیروی طبیعت چیزی ملاحظه کند؛پذیرش حقایق تاریخی به مثابه نوعی سرنوشت الهی با اغلب نظامهای سیاسی و اجتماعی سازگار است.
کورولنکو تغییر روحی جامعهی روسیه را به شیوهی شهودی بیان میکند و نشان میدهد که چهگونه این نسل بر بردگی روانی پیروز شد و گرایش دوران جدید بر آنان اثر گذاشت."