چکیده:
توجه به تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی، به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، ضروری است. هدف این تحقیق رده بندی کیفیت آب زیرزمینی دشت شهرکرد و مقایسه آن با استانداردهای موجود است. برخی از خصوصیات شیمیایی در چهار زمان (سالهای 83 و 84) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که غلظت اکثر عناصر شیمیایی معرف کیفیت آب شامل کلسیم، منیزیم، سولفات، بیکربنات، کلر و سدیم در جنوب دشت حداکثر است. در میان آنیون ها، بیکربنات و در بین کاتیون ها، کلسیم بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند ولیکن مقادیر مشاهده شده، کمتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. با توجه به ترکیب یون های موجود در آب تیپ آب آبخوان شهرکرد از نوع بیکربنات کلسیم تعیین شد. سختی آب در اکثر چاهها بین 150 تا 300 میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم است که در طبقه بندی آب از نظر سختی در طبقه آب سخت قرار دارد. بین مقادیر سختی کل و باقیمانده خشک در فصل های بهار و پاییز اختلاف زیادی وجود ندارد. بیشترین غلظت نیترات در حدود 37 میلی گرم در لیتر در زمین های تحت تاثیر کاربری کشاورزی در بخش های شمالی دشت اندازه گیری شده است. نتایج نشان می دهد که میزان سختی و باقیمانده خشک در قسمت های جنوبی و غلظت نیترات در قسمت شمالی دشت حداکثر است. این مطلب نشان دهنده آن است که منبع غلظت مشخصه های مذکور، متفاوت است. نشت کودهای نیتروژنه حاصل از فعالیت های کشاورزی، بیشترین نقش را در افزایش آلودگی نیترات داشته و فاضلاب خانگی در بالابردن غلظت کل ماده باقیمانده خشک و سختی کل، موثر بوده اند.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(1):کل باقیمانده خشک در بهار 84 (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(2):کل باقیمانده خشک در بهار 83 (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(3):کل باقیمانده خشک در پاییز 84 (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(4):کل باقیمانده خشک در پاییز 83 چاه شمارۀ(9)بهدلیل قرار گرفتن در پایین دست تصفیهخانهشهرکرد و نیز تخلیه فاضلاب خانگی مجاور و تأثیرپذیری از زهابنفوذی زمینهای کشاورزی دارای مواد معلق و شوری بیشتری است.
SDT همه چاههابهجز چاه شماره 9 که احتمالا بهدلیل فعالیتهای زیاد کشاورزی ودفع فاضلاب در بالادست آن بهبالاتر ازحد مجاز 500 میلیگرم درلیتر رسیده است؛در بقیه موارد کل مادۀ خشک موجود در نمونههاکمتر از استاندارد توصیه شده است.
بخشی از رفتارغیرمنتظره دراین منطقه را میتوان به آب برگشتی سیستم تصفیۀفاضلاب با کیفیت پایین نسبت داد؛ازسوی دیگر قرار گرفتن چاهشمارۀ 9 با فاصله کم درمیان چاههای دفع فاضلاب خانگی روستاییمهمترین دلیل افزایش آلودگی درمحدوده چاه مذکور است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل شماره(9):پهنهبندی آلودگی نیترات دشت شهرکرد بحث و نتیجهگیری نتایج نشان میدهد که میزان سختی و باقیماندۀ خشک درقسمتهای جنوبی و غلظت نیترات در قسمت شمالی دشت حد اکثراست.
بهدلیل تأثیرپذیری بالای نمونههای بخش جنوبی دشت ازفاضلاب خانگی میتوان منشأ غلظت عناصر شیمیایی را به فاضلاب خانگی وابستهتر دانست تا زهاب کشاورزی،درمقابل زمینهایکشاورزی وسعت بالایی را در شمال دشت نسبت مناطق مسکونیتشکیل میدهند و از طرفی چاههای نمونهبرداریشده،در زمینهایتحت تأثیر کاربری کشاورزی،قرار داشتهاند،بنابراین آلودگی بالاترنیترات در بخش شمالی را میتوان درنتیجه استفاده از کودهاینیتروژنه در کشاورزی دانست."