چکیده:
رشد تولید ناخالص داخلی بهعنوان یکیاز شاخصهای رشد و توسعه اقتصادی کشورها مطرح بوده است ولی باتوجهبه اینکه این شاخص،معیار مناسبی برای تعیین رفاه شهروندان نمیباشد،توجه اقتصاددانان به شاخصهایی معطوف شد که علاوهبر متغیرهای اقتصادی،متغیرهای اجتماعی و انسانی را نیز شامل شود. یکیاز بهترین شاخصها،شاخص توسعه انسانی است.این شاخص در واقع نوعی جدول تناسبی است که در آن،کشورهای جهان براساس فاکتورهایی ازجمله امید به زندگی،نرخ باسوادی،آموزش،بهداشت،تغذیه و نیز درآمد سرانه واقعی،مورد مقایسه قرار میگیرند. شاخص توسعه انسانی از شاخصهای مهم توسعهیافتگی است و کاربردهای بسیاری در سطح ملی و بینالمللی دارد.مهمترین کاربرد آن شاخص،شناسایی زمینههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که به جهت سیاستگذاری،نیازمند حمایت و توجه بیشتری هستند و درنهایت فراهم نمودن تمهیدات لازم برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور است. مطالعات انجام شده وجود ظرفیتهای بالقوهای را در کشورهای اسلامی برای افزایش شاخص توسعه انسانی نشان میدهند که به واسطه رفع موانع موجود و اتخاذ سیاستگذاریهای مناسب میتوان گامهای مؤثری در این زمینه برداشت. گزارش اخیر شاخص توسعه انسانی،از بهبود این شاخص در سالهای پس از انقلاب در ایران خبر میدهد بهطوریکه رتبه ایران در طی سی سال اخیر با 26 پله صعود از 110 به 84 در سال جاری ارتقاء یافته است.باتوجهبه ظرفیها و قابلیتهای موجود در کشور و همچنین حضور نیروهای جوان و مستعد ایرانی،با برنامهریزی و سیاستگذاری صحیح میتوان شاهد ارتقاء این شاخص در سالهای آتی و رسیدن به سطح توسعهیافتگی در کشورمان بود.
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) شاخص توسعه انسانی1 لیلا شریف خطیبی2 چکیده رشد تولید ناخالص داخلی بهعنوان یکیاز شاخصهای رشد و توسعه اقتصادی کشورها مطرح بوده است ولی باتوجهبه اینکه این شاخص،معیار مناسبی برای تعیین رفاه شهروندان نمیباشد،توجه اقتصاددانان به شاخصهایی معطوف شد که علاوهبر متغیرهای اقتصادی،متغیرهای اجتماعی و انسانی را نیز شامل شود.
واژگان کلیدی: شاخص توسعه انسانی،امید به زندگی،پیشرفت آموزشی، درآمد سرانه واقعی -------------- (1)-نشریه رهیافت-شماره 24 (2)-عضو مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران مقدمه از زمانی که اقتصاددانان به بررسی مسئله توسعه کشورها پرداختند،رشد اقتصادی(رشد تولید ناخالص داخلی)1بهعنوان یکیاز بهترین شاخصهای رشد و توسعه اقتصادی کشورها مقبولیت عام یافت، ولی تجربه اغلب کشورها درطی چند دهه گذشته نشان داد که اگرچه رشد اقتصادی شرایط لازم برای بهبود زندگی افراد جامعه است،ولی شرط کافی در این زمینه نمیباشد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) مقدار H طول عمر متوسط کشور یا استان موردنظر میباشد،مقادیر H max-H min استانداری هستند که بهوسیله UNDP مورد استفاده قرار میگیرند،بهطور معمول مقادیر حداکثر و حداقل این پارامتر 58 و 52 سال در نظر گرفته میشود.
I 3 شاخص درآمد واقعی سرانه تعدیل شده بر اساس برابری قدرت خرید (به تصویر صفحه مراجعه شود) مقدار GPD pc 01میزان درآمد واقعی سرانه تعدیل شده براساس برابری قدرت خرید در کشور یا استان موردنظر میباشد،مقادیر 001 و 00004 نیز مقادیر استانداری هستند که به وسیله UNDP مورد استفاده قرار میگیرند.
(31) (به تصویر صفحه مراجعه شود) تازهترین گزارش توسعه انسانی سال 8002-7002 سازمان ملل که بهطور رسمی منتشر شده است،از بهبود شاخص توسعه انسانی شامل افزایش رتبه امید به زندگی، افزایش تولید سرانه،بهبود رشد،کاهش فقر،کاهش نرخ رشد جمعیت،افزایش نرخ باسوادی،عدم تغییر واردات و رشد صادرات در ایران خبر داده است."