چکیده:
مؤلف به دلیل کوتاهی توضحیات کتاب آرایههای ادبی،در این مقاله با ارائهی دستهبندی جدیدی از متناقضنمایی به همراه شواهد کافی،بحث را گسترش داده است.برای سهولت یادگیری،نمونهها را براساس واحدهای زبانی از کوچک به بزرگ تقسیم کرده و برای هریک مصادیقی از متون ادبی ارائه داده است. تلمیح آرایهای است که در سراسر جغرافیای ادبیات ایران،اعماز شعر و نثر،انعکاس گستردهای دارد و همواره برای علاقهمندان پلی ارتباطی میان حال و گذشته بوده و ضمنا بهسان آیینهای است که خوانندگان،گذشتهی غبارآلود و خاطرات مهگرفتهشان را در آن میبینند.این مقاله بر آن است که با حفظ تعاریف سنتی تلمیح،نگاهی تازهتر بدان اندازد تا بلکه از این رهگذر، رهتوشهای برای سفر به قلمرو چشمهای نوبین فراهم کند.
خلاصه ماشینی:
"نمونههایی از تلمیحات اسلامی: پی ثنای محمد برآر تیغ ضمیر که خاص بر قد او دوختند درع ثنا (خاقانی) سوگند میخورم به شهیدان کربلا بدتر ز سد آب بود قطع روشنی (ارغنون) همچو حسن ز دست غم جرعهی زهر میکشم ای تریاق احمدی،کی تو به بو الحسن رسی؟ (مولوی) نمونههایی از تلمیحات ایرانی: سرود مجلس جمشید گفتهاند این بود که جام باده بیاور که جم نخواهد ماند (حافظ) احتمال نیش کردن واجب است از بهر نوش حمل کوه بیستون بر یاد شیرین بار نیست (سعدی) زین همرهان سستعناصر دلم گرفت شیر خدا و رستم دستانم آرزوست (مولوی) از آتش لهراسب نشان میدهد امروز سوزی که به خاکم ز تو در عظم رمیم است (غالب دهلوی) نمونههایی از تلمیحات سامی: در آسمان نه عجب گر به گفتهی حافظ سماع زهره به رقص آورد مسیحا را (حافظ) چون خلیل آمد خیال یار من صورتش بت،معنی او بتشکن (مولوی) آب حیوان تیرهگون شد خضر فرخپی کجاست خون چکید از شاخ گل باد بهاران را چه شد (حافظ) در ره منزل لیلی که خطرهاست در آن شرط اولقدم آن است که مجنون باشی (حافظ) تلمیحات را میتوان از منظر دیگری نیز نگریست و انواعی برای آن برشمرد: 1.
چو روح باده عطر مست در اندیشه دارد دل که امشب باز از یادت پری در شیشه دارد دل (اخوان) آن شوخ پریروی که با ما جوشد از ما چو پری روی چرا میپوشد؟ (نیما) چنانچه در اینجا دایرهی تلمیح را فراتر از آنچه تاکنون ذکر کردهایم در نظر بگیریم،مشمول اشاراتی میشود که درک آنها موجب فهم درست شعر،بهویژه اشعار معاصران است."