چکیده:
پتروشیمی به عنوان یکی از بخشهای اصلی صنعت نفت،از جمله صنایع مهم و مادر در ایران است.این صنعت به عنوان یکی از گزینههای مهم صادرات غیرنفتی در جهت شکوفایی اقتصادی کشور،توسعه،بومی کردن فناوری و گسترش صنایع جانبی اعم از صنایع پاییندستی و یا صنایع تأمینکنندهی نیازهای فنی،مهندسی و تحقیقاتی در کشور نقش اساسی دارد، بنابراین با توجه به اهمیت صنعت پتروشیمی و کمیاب و تجدیدناپذیر بودن مواد اولیهی مورد استفاده در این صنعت،هدف این مقالهی تجربی اندازهگیری کارایی فنی و بهرهوری مجتمعهای پتروشیمی در ایران با استفاده از روش تحلیل فراگیر دادهها و شاخص مالم- کوییست است.نتایج نشان داده است که متوسط کارایی فنی مجتمعهای پتروشیمی تحت فرض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس در خلال سالها 86-1380 به ترتیب برابر 55/7 و 64/4 درصد است.مجتمعهای پتروشیمی برزویه و خوزستان به ترتیب با 100 و 4/4 درصد بالاترین و پایینترین کارایی فنی در بین مجتمعهای پتروشیمی را دارا هستند.رشد بهرهوری همهی مجتمعهای موردنظر در خلال سالهای 86-1380 بهطور متوسط 34/7 درصد است، که دلیل آن رشد 18/3 درصدی در تکنولوژی و رشد 13/9 درصدی در کارایی فنی میباشد، بنابراین تغییرات تکنولوژیکی،تأثیرگذارترین عامل در تغییرات بهرهوری است.
خلاصه ماشینی:
"این صنعت به عنوان یکی از گزینههای مهم صادرات غیرنفتی در جهت شکوفایی اقتصادی کشور،توسعه،بومی کردن فناوری و گسترش صنایع جانبی اعم از صنایع پاییندستی و یا صنایع تأمینکنندهی نیازهای فنی،مهندسی و تحقیقاتی در کشور نقش اساسی دارد، بنابراین با توجه به اهمیت صنعت پتروشیمی و کمیاب و تجدیدناپذیر بودن مواد اولیهی مورد استفاده در این صنعت،هدف این مقالهی تجربی اندازهگیری کارایی فنی و بهرهوری مجتمعهای پتروشیمی در ایران با استفاده از روش تحلیل فراگیر دادهها و شاخص مالم- کوییست است.
فلاحی و احمدی(4831)،با استفاده از روش تحلیل فراگیر دادهها و شاخص مالم- کوییست،کارایی فنی،کارایی مقیاس،بهرهوری و تحولات تکنولوژیکی 24 شرکت توزیع برق ایران را طی سالهای 18-7731 مورد بررسی قرار دادهاند،نتایج نشان میدهد که عدم کارایی مقیاس مهمترین عامل ناکارایی شرکت توزیع برق ایران و رشد بهرهوری شرکتهای مزبور طی این دوره منفی بوده است.
در این مطالعه از آنجا که مجتمعهای پتروشیمی دارای نهادهها،ستادهها،ساختار و مکانیزم مشابهی میباشند، همگن فرض میشوند،بنابراین میتوان عوامل محیطی و جغرافیایی غیرقابل کنترل بر تولید محصولات پتروشیمی را به دلیل تأثیر یکسانی که بر مجتمعهای پتروشیمی دارند،نادیده انگاشت و از روش تحلیل فراگیر دادهها جهت اندازهگیری کارایی فنی در هریک از مجتمعهای پتروشیمی استفاده کرد.
جدول 3-میزان کاهش نهادههای تولید مجتمعهای پتروشیمی برای رسیدن به مرز کارا در سال 6831 (به تصویر صفحه مراجعه شود) 6-اندازهگیری بهرهوری مجتمعهای پتروشیمی با استفاده از شاخص مالم- کوییست با توجه به جدول 4،میتوان مشاهده کرد که از میان 71 مجتمع پتروشیمی مورد بحث در این مطالعه،41 مجتمع بهطور متوسط رشد مثبت و 3 مجتمع رشد منفی بهرهوری را در خلال سالهای 68-0831 تجربه کردهاند."