چکیده:
در این مقاله به کمک دادههای روزانه 620 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی 366 نقشه همدمای کشور روی یاختههای 18*18 کیلومتر محاسبه شد.انجام تحلیل خوشهای بر روی این نقشهها نشان داد که در ایران شش ناحیه دمایی متمایز وجود دارد. آرایش جغرافیایی این نواحی عمدتا به ارتفاع وابسته است.حاکمیت سامانههای همدید، نظیر کمفشار گنگ و پرفشار آزور از یک سو و محتوای رطوبتی جو نیز از سوی دیگر در شکلگیری نواحی دمایی ایران نقش دارند.در مجموع،ایران از لحاظ دمایی به دو بخش سرد کوهستانی و گرم کمارتفاع تقسیم میشود.تنوع دمایی در بخش سرد کوهستانی زیادتر است،چون در این بخش دما عمدتا متأثر از ارتفاع است.به همین دلیل،این بخش خود به چهار ناحیه تقسیم میشود.چون در ناحیه گرم و کمارتفاع دما عمدتا متأثر از سامانههای جوی است،این بخش از تنوع کمتری برخوردار است و به دو ناحیه تقسیم میشود.به این ترتیب،در ایران شش ناحیه دمایی شناسایی شده است.
خلاصه ماشینی:
"برخی از اقلیمشناسانی که به موضوع تغییر اقلیم علاقهمندند،پیشنهاد میکنند که پیش از بررسی تغییرات،بهتر است نواحی اقلیمی شناسایی و موضوع تغییر اقلیم در قلمرو هر ناحیه به صورت جداگانه انجام پذیرد(هوث 1002،341)؛مثلا سو و همکاران (5002،541)با بررسی روند بارش و دماهای فرین در حوضه یانگتسه نشان دادهاند که بزرگی روند در بخش علیای حوضه کوچکتر از بخشهای میانه و سفلی است.
گورمسن و همکاران(5002،54)برای نشان دادن اثر دما بر گلدهی برخی درختان، نقش نوسان اطلس شمالی را مورد توجه قرار داده و به این واقعیت اشاره کردهاند که الگوهای پیوند از دور با بزرگی متناوب و حتی با علامت جبری مخالف بر نواحی جغرافیایی مختلف اثر میگذارند و از این جهت،پهنهبندیهای اقلیمی میتواند به شناخت آرایش جغرافیایی الگوهای پیوند از دور هم کمک کند.
این واقعیت زمانی روشنتر میشود که بدانیم در نواحی دمایی کمارتفاع ایران که حدود 35 درصد مساحت کشور را به خود اختصاص دادهاند،میانگین دما نزدیک به 22 درجه سلسیوس است.
نواحی دمایی مناطق کم ارتفاع نیز به دو ناحیه گرم و بسیار گرم تقسیم میشوند که شرح هریک از آنها به قرار زیر است: ناحیه سرد:ناحیه سرد از دیدگاه جغرافیایی شامل نواحی مرتفع کوهستانی از یک سو و آن بخش از عرضهای جغرافیایی بالاست که از لحاظ رطوبت جوی فقیرند.
با در پیش گرفتن چنین روشی،روشن شد که ایران از دیدگاه دما به دو بخش اساسی تقسیم میشود:بخش گرم و کمارتفاع که شامل دشتهای ایران مرکزی و سراسر جنوب و جنوب شرق ایران است و بخشهای کوهستانی و کمربند شمالی کشور که از آب و هوای معتدل تا سرد برخوردارند."