چکیده:
بحران ریزگردها مرزهای جدیدی از ارتباطات و همکاری را در منطقه رقم زده است.با توجه به منشأ اصلی ریزگردها که عمدتا معطوف به فرسایش بادی شدید و گسترش پدیده بیانزایی در کشورهای عراق و عربستان میباشد،آسیب ناشی از آن لطمات بهداشتی،اقتصادی و توسعهای را برای کشورهای درگیر به دنبال داشته است،از اینرو بحران ریزگردها را میتوان به مثابه تهدیدی بالقوه برای امنیت زیست محیطی و ملی در منطقه تلقی نمود.بروز نابسامانیهای اقتصادی و اشغال عراق از دهه 90 میلادی و بروز کشمکشها و مخاصمات سیاسی بر جای مانده از گذشته و نیز وجود اختلافات هیدروپلتیک میان کشورهای منطقه از جمله این تنشها به شمار میرود.در تحلیل نقش منطقهای هر یک از بازیگران در زمینه ریزگردها،سه مقوله قدرت،دانش و منافع به یکدیگر گره خورده است.ایران، عراق،عربستان،یمن،اردن،ترکیه،سوریه،کویت و کشورهای شمال آفریقا با حساسیتها و آسیبپذیری متفاوتی موضوع ریزگرد را دنبال مینمایند.هر چند طی سالهای اخیر بحران ریزگردها محور مذاکرات و رفتوآمد هیأتهای کارشناسی قرار گرفته است؛ولی باید اذعان نمود این موضوع جزو اولویت کاری دولتهای مزبور قرار ندارد.از همین منظر پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی خاطر نشان میسازد دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این بخش نیازمند تحرک تازه و فراگیر به منظور ترغیب کشورهای منطقه به همکاری چند جانبه در راستای مقابله عملی با بحران ریزگردها با استفاده از گفتمان اقناعی میباشد که در این میان بهرهگیری مطلوب از نهادها،مفاد حقوق بین الملل محیط زیست در قالب کنوانسیونها و پروتکلهای بین المللی همراه با تداوم مذاکرات ضروری خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"از همین منظر پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی خاطر نشان میسازد دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این بخش نیازمند تحرک تازه و فراگیر به منظور ترغیب کشورهای منطقه به همکاری چند جانبه در راستای مقابله عملی با بحران ریزگردها با استفاده از گفتمان اقناعی میباشد که در این میان بهرهگیری مطلوب از نهادها،مفاد حقوق بین الملل محیط زیست در قالب کنوانسیونها و پروتکلهای بین المللی همراه با تداوم مذاکرات ضروری خواهد بود.
بهطورکلی میتوان گفت حل بحرانهای زیستمحیطی به مجموعهای از عوامل نظیر اجماعسازی،به کارگیری دیپلماسی چندجانبه و نیز بهرهگیری مطلوب از نهادها،قواعد و رژیمهای بین المللی نیاز دارد که در شرایط کنونی چندان مهیا به نظر نمیرسد،از اینرو دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این بخش نیازمند تحرک تازه و فراگیر به منظور ترغیب کشورهای منطقه به همکاری چندجانبه در راستای مقابله با بحران ریزگردها میباشد که در این میان تأکید بر مفاد حقوق بین الملل محیط زیست در قالب کنوانسیونها و پروتکلهای بین المللی،استفاده از اهرمهای مذاکراتی و سیاسی ضروری مینماید.
در هر صورت باید توجه داشت آنچه این کشورها را در این مسأله به هم نزدیک میکند؛وجود بحران مشترک زیست محیطی شامل متضرر شدن از پدیده بیابانزایی و طوفانهای ماسهای است،اما عوامل بیشمار دیگری نیز وجود دارد که مانع همگرایی است و میتواند به صورت تهدیدی برای اجرا نمودن توافقات مطرح شود."