چکیده:
اگر با نگاهی عمیق و صحیح به آسیای مرکزی نگریسته شود،منطقهای با استعدادها و ظرفیتهای فراوان و دست نخورده هویدا میگردد که توجه تمام قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای را به خود جلب کرده است.در این بین ایران دارای پیوندهای عمیق و مشترکات فراوانی با آسیای مرکزی است.به رغم تمایل و انگیزههایی که هم در ایران و هم در کشورهای منطقه وجود دارد و همچنین ضد در نظر گرفتن پیشرفتهایی که در روابط دو و چند جانبه وجود داشته است با این حال هنوز دو طرف موفق به استفاده از ظرفیتهای منطقهای برای همکاری و همگرایی نشدهاند. این در حال است که مباحثی در منطقه وجود دارند که همکاری و همگرایی گستردهی ایران را میطلبند.مباحثی همچون انرژی و انتقال آن،ترانزیت کالا،نیازهای متقابل اقتصادی،تندروی اسلامی،قاچاق و فروش مواد مخدر،بحرانهای هویتی و فرهنگی و...از جمله مسائل عمده برای کشورهای منطقه است که ضرورتهای همکاری و همگرایی بیشتر جمهوری اسلامی ایران را آشکار میسازد.
خلاصه ماشینی:
"اگرچه در نگاه نخست،آسیای مرکزی منطقهای از نظر جغرافیایی محصور در خشکی به نظر میآید که کشورهای منطقه را به همسایگان و جامعه جهانی وابسته کرده است،اما واقعیت امر آن است که این منطقه تحت لوای تاریخ طولانی خود یکی از مهمترین مناطق جهان شناخته میشود که علاوه بر آن میراثدار اقتصاد بزرگ جاده ابریشم و پل ارتباطی میان اروپا و آسیای شرقی و میان شمال و جنوب قاره آسیا به شمار میآید،امروزه به سبب کشف منابع غنی انرژی نیز به عنوان منطقهای مهم محسوب میشود.
از این رو «ژئواکونومیکگرایی»به عنوان رهیافتی اقتصادی باید در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از نقش و جایگاه برجستهای برخوردار گردد زیرا از یک سو باعث رشد و توسعه اقتصادی در داخل کشور خواهد شد و از سوی دیگر با افزایش مبادلات تجاری و اقتصادی با کشورهای منطقه میتواند تا حد زیادی تهدیدهای سیاسی و امنیتی را نیز کاهش دهد.
درخصوص ازبکستان نیز به رغم آنکه توسعه روابط اقتصادی به لحاظ موقعیت این کشور در منطقه آسیای مرکزی و واسطه عبوری به سایر کشورها از اهمیت خاصی برخوردار است با این حال جمهوری اسلامی ایران از تمام ظرفیتهای همکاری مشترک خود بهرهگیری نکرده است.
در مجموع ایران کشوری قدرتمند در همسایگی آسیای مرکزی محسوب میشود که از یک سو از وابستگی و پیوستگیهای فرهنگی و اقتصادی لازم با منطقه برخوردار است و از سوی دیگر با دارا بودن موقعیت ژئوپلیتیک ویژه میتواند برای کشورهای منطقه یک مسیر ترانزیتی مناسب باشد که از طریق خطوط لوله و شاهراهها به انتقال انرژی و کالاهای منطقه بپردازد."