چکیده:
محوطه وسیع باستانی ویگل که در شمال شهرستان آران و بیدگل واقع شده است، در پاییز سال 1385 توسط نگارندگان، شناسایی و تحت بررسی روشمند باستانشناختی قرار گرفت که در نتیجه، بقایای دو شهر مستقل از هم با دو قلعه حکومتی مجزا شناسایی گردید. از آنجایی که به غیر از قلعه های مذکور، سایر فضاهای شهری، آثار معماری و قطعات مواد فرهنگی در زیر شنهای روان مدفون شده بودند، بررسی های باستانشناختی به دشواری انجام گرفت لیکن به جهت آنکه این شنها سبب حفاظت از این آثار نیز بوده اند، قطعات آثار فرهنگی در وضعیتی نسبتا سالم به دست آمدند.
به هر حال، گروه توانست با کسب اجازه از پژوهشکده باستانشناسی، محدوده ای قریب به 100 هکتار از عرصه و حریم شهر های مذکور را تحت بررسی قرار دهد. گاه نگاری داده های سطحی روشن ساخت که این دو شهر از دوره ساسانی تا پایان حکمرانی سلاجقه بر ایران، یعنی اواخر قرن ششم هجری، مسکون بوده اند.
در مقاله حاضر تلاش گردیده تا پس از معرفی فشرده این دو شهر، با تحلیل نتایج داده های حاصل از بررسیهای میدانی ادوار استقراری، فرم و عملکرد این دو شهر، مشخص و در حد امکان، دلایل انقراض آنها مورد تحلیل قرار گیرد.
The vast ancient area of Vigol located in the northern part of the city of Ārān-o-Bidgol was identified by the authors of the present article in Autumn 2006 and underwent a systematic archeological study as a result of which remnants of the two independent cities were identified with two separate governmental castles. Since، apart from the said castles، other urban areas، works of architecture، and items of cultural elements were buried under flowing sand، archeological investigations were carried out with difficulty، yet due to the fact that the sands served as a means to protect the said pieces and works، items of the cultural elements were found in a relatively intact condition.
Nevertheless، the team managed، upon permission by the Archeological Research Center، to conduct an investigation on some 100 hectares of the mentioned cities. Chronological study of the surface data revealed that the two cities were inhabited since the Sassanid era up to the end of the Seljuk Dynasty in Iran، that is to say، the end of the sixth century after Hegira.
Following a brief introduction of the above two cities، the present study analyses the data derived from a field surveys on the settlement eras، form and functions of the cities، and where possible، the grounds underlying their decline.
خلاصه ماشینی:
"E} (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شمارۀ 1:توزیع زمانی دادههای سفالی محوطۀ شرقی(به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شمارۀ 2:مقایسۀ کمیت دادههای فرهنگی در محوطههای ویگل و هراسکان (به تصویر صفحه مراجعه شود)نقشۀ شمارۀ 1:موقعیت محوطههای ویگل و هراسکان در کشور و استان اصفهان (به تصویر صفحه مراجعه شود)نقشۀ شمارۀ 2:توپوگرافی محوطههای باستانی ویگل و هراسکان به مرکزیت دو قلعۀ باستانی (E,W) (به تصویر صفحه مراجعه شود)نقشۀ شمارۀ 3:توزیع مکانی دادههای سطحی منقول و غیرمنقول (به تصویر صفحه مراجعه شود)نقشۀ شمارۀ 4:الگوی سطح اشغال و فضاهای استقراری در دو شهر ویگل و هراسکان(به تصویر صفحه مراجعه شود)نقشۀ شمارۀ 5:قوسی از پشتههای شنی در شمال غربی ویگل و هراسکان (E & W) (به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 1:پیمایش سطحی در محوطههای باستانی ویگل و هراسکان(به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 2:بخشی از مواد فرهنگی منقول جمعآوری شده از محوطههای باستانی ویگل و هراسکان (به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 3:خرابهها و قسمتهایی از دیوار بازماندۀ قلعۀ حکومتی شرقی از محوطههای باستانی ویگل و هراسکان(به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 4:پشتهای هلالی از شنهای روان بر پیرامون قلعه حکومتی در محوطههای باستانی ویگل و هراسکان (به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 5:آثار معماری مدفون در شنهای روان بر عرصۀ محوطۀ ویگل(به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 6:تزئین و رنگآمیزی خانۀ E6 به وسیلۀ روکش گچی و رنگ قرمز اخرایی (به تصویر صفحه مراجعه شود)تصویر شمارۀ 7:اثر آجرفرش در پوشش کف خانه H8 (ترانشه (TTV17 (به تصویر صفحه مراجعه شود)طرح شمارۀ 1:نمونه سفالهای ساسانی مکشوفه از ویگل و هراسگان (به تصویر صفحه مراجعه شود)طرح شمارۀ 2:نمونه سفالهای قرن 1 و 2 هجری قمری مکشوفه از ویگل و هراسگان (به تصویر صفحه مراجعه شود)طرح شمارۀ 3:نمونه سفالهای قرون 3 و 4 هجری قمری مکشوفه از ویگل و هراسگان (به تصویر صفحه مراجعه شود)طرح شمارۀ 4:نمونه سفالهای عصر سلجوقیان مکشوفه از ویگل و هراسگان"