چکیده:
این مقاله پس از بیان اهمیت و لزوم مطالعه، ثبت و ضبط بازی ها و نمایش های بومی و سنتی، به ورزا جنگ (varzaª Jang) در استان گیلان می پردازد. به نظر می رسد به تناسب پیشرفت های تکنولوژی بازی ها و نمایش های سنتی نقش کمتری در زندگی روزمره ایفا می کنند. در این مقاله پیشینه تاریخی جنگ انداختن گاوهای نر، انواع ورزاهای معروف، ارتباط ورزا جنگ با نهادهای اجتماعی و نیز ورزا جنگ در آیینه باورداشت ها، فرهنگ عامیانه و سنن شفاهی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از روش های مردم شناسی (مشاهده همراه با مشارکت، مصاحبه، مطالعه اسنادی و...) سود جسته است.
خلاصه ماشینی:
"گاهی پیش میآید ورزایی که سالها جنگ کرده و معروف شده و تجربۀ جنگیدن هم دارد و10 تا 15 سال هم از سنش میگذرد،از یک ورزای 5 ساله شکست میخورد و از دور رقابتخارج میشود.
یکی ازمشخصات عمدهی ورزای جنگی،شاخ دراز و خوشترکیب آن میباشد؛به ویژه شاخ ورزا بایددر طول پوزهاش قرار گیرد نه در عرض آن؛چون ورزایی که شاخهایش از هم فاصله داشته باشد،هرچند هم قوی باشد،نمیتواند خوب بجنگد،زیرا وسیلهای برای دفاع از خود ندارد و فقط بایدشاخ بخورد و سرانجام هم پا به فرار بگذارد.
برای ورزا جنگ معمولا دو روز پیش از نمایش گاوهای جنگیبه همراه پنج یا شش نفر گاودار یا دوستان صاحب ورزا وارد آبادی میشدند و در مکانهایی کهبه وسیلۀ کدخدا از قبل تدارک دیده شده بود مستقر میشدند تا روز مسابقه فرا برسد.
نویسندۀ کتاب ویژگیهای دستوری وفرهنگ واژههای گیلکی دربارۀ برم مینویسد: برم( baram )جایزۀ مسابقۀ کشتی گیله مردی و گاوبازی و آن عبارت است از چوبی بهبلندی دو یا سه متر که بر نوک آن دو قطعه چوب یک متری به صورت+میخ میکنند و از هرضلع آن جوراب مردانه یا روسری زنانه،گل ابریشم،صابون،عطر یا چیزهایی که برای زنان یامردان به کار آید،میآویزند تا پس از پایان دورۀ کشتی نصیب پهلوان پهلوانان شود که بیاید و آنچوب بلند را بر لبۀ شلوار پهلوانی خود استوار دارد و یک دور با همان جایزه،رقص پهلوانی کندکه به آن فوزما( fuzama )گویند(سرتیپپور،1369:136)."