چکیده:
کنزالدرر و جامع الغرر کتابی است در تاریخ عمومی، تالیف یکی از ترکان نه چندان پرآوازه در دوره ممالیک مصر به نام ابن آیبک دواداری، که آن را در نه جلد فراهم آورده است و از این طریق یک دوره تقریبا کامل از تاریخ سلسله های مصر پس از اسلام را تا زمان خود ارائه کرده است. آگاهی دقیق نویسنده از رویدادهای دوره ممالیک که ناشی از ارتباط ویژه نویسنده با حکومت و حضور او در دربار و دسترسی وی به استاد دولتی بوده، در دو جلد واپسین کتاب انعکاس یافته است. مسائل سیاسی، ادبی و نظامی محورهای عمده نویسنده در طرح گزارش های تاریخی اند، ولی از موضوعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز غفلت نکرده است. در این مقاله ویژگی ها، نقاط قوت و ضعف کنزالدرر بررسی شده است
خلاصه ماشینی:
"جغرافیایی و نجومی، نگاشتههایی مانند تاریخ الرسل و الملوک طبری 1 و تاریخ قضاعی (به نام عیون المعارف و فنون أخبار الخلائق) 2 به عنوان تواریخ عمومی، نوشتههایی چون حل الرموز فی عالم الکنوز از محمدبن عبدالرحمن بن عبدالأعلی قیروانی- که به نوشته ابن آیبک در باب گنجهای چهلگانه مصر از دوره باستان بوده است 3 ، اخبار الشام سمیساطی 4 و تحفة القصر فی عجائب مصر منسوب به خلیفه العاضد فاطمی 5 در تاریخ محلی در زمره منابعیاند که نویسنده از آنها یاری جسته است.
عدم تمایز و تفاوت میان تاریخ و خرافات نیز در تاریخنگاری ابنآیبک مزید بر علت است، چندان که نمیتوان وی را در زمره مورخان عقلگرا بهشمار آورد؛ برای مثال، وصف او از کرگدن و نهنگ و "ماهی-اژدها" و شگفتیهای جزایر وقواق و جزیره "راهب" بر اساس مشاهدات تاجرانی که گویند به آنجا رفتهاند، وصف جزیره آدمخواران و جزیرهای به نام برطایل که دائم صدای طبل و رقص از آن به گوش میرسد و گویند دجال در آن زندگی میکند، 1 از جمله نوشتههای افسانهای است که گویا ابن آیبک آنها را باور داشته است.
همچنین ویژگیهای دیگری همچون نگهداشت مطالب کتب از میان رفته، اطلاعات مربوط به برخی شخصیتهای تاریخی و فرقهها و سلسلههای اسلامی و بازنمایی زبان عامه –و نه فصیح- مصریان در قرن هشتم که متن کتاب به آن نزدیکتر است، اهمیت و ارزش خاصی به این اثر میبخشد، هرچند در ردهای پایینتر از نوشتههای بزرگانی چون ابن تغری بردی، مقریزی، عینی و ابنحجر عسقلانی باشد."