خلاصه ماشینی:
"اما نسبت والای «و اسپوهر»ی خاندان کهن ابو علی کاتب همدانی، بیانگر آن است که نیاکان«نژاده» و ایرانی وی پس از آن که به اسلام گرویدند، چنان که گذشت، ضمن نگهداشت برخی یا چندی از املاک موروثی خاندان، بسا که در دستگاههای دیوانی امارتهای وابسته به خلافت در شهر«همدان»، به پیشه دبیری و مانندههای آن اشتغال ورزیدهاند، یعنی-بطور کلی-این وارثان نژاده ساسانی و متخصصان سیاست دولتمداری و حافظان فرهنگ و ادب ایرانی را تقریبا در همه(یا بیشتر) جای ایرانزمین به خدمت گرفتند، انحصاری به«همدان»نداشته است.
تاریخ قم 1-در اشاره به فتح«جبال»بدست تازیان، گوید:«ابو علی عبد الرحمان بن عیسی بن حماد همدانی-معروف به کاتب بکر بن عبد العزیز در کتاب خود که آن را کتاب همدان نام کرده است، چنین یاد کرده است که:من کتب اموال و غیر آن را مطالعه کردهام و در آنجا یافتهام که ابو عبید و شافعی و مالک روایت کردهاند که مجموع بلاد جبال، فتح آن به جنگ و قهر و استیلا بوده است، و هیچ کوره از آن استثناء نکردهاند، ...
ابن ندیم در زیر عنوان«کتابهای بدست آمده در آداب، به خامه گروهی که از حال آن آگاهی ندارم»، یکی همین کتاب الفاظ عبد الرحمان بن عیسی همدانی را یاد کرده، و در جای دیگر زیر نام«عبد الرحمان بن عیسی همدانی» کاتب بن بکر عبد العزیز بن ابی دلف گوید:شاعری دبیر بود که یکی از کتابهای او الالفاظ است.
4 اشاره صاحب بن عباد طالقانی به این که:کتاب الفاظ ابو علی کاتب همدانی را در«مکتب»ها تدریس میکنند، و این که تا چند سال پیش آن را در مدارس کشورهای عربی زبان تدریس میکردند(-شاید هم امروزه-)خود بیانگر یک ویژگی دیگر کتاب، یعنی درسنامه بودن آن، یکی به سبب«حجم کم» (جیبی بودن)آن، و دو دیگر محتوای-واقعا-آموزشی و آموختنی آن است."