چکیده:
« بینامتنی» نظریه ا ی است که به روابط بین متونی می پردازد که موجب آفرینش متن جدید می شود و هر متن ادبی را به منزله «جذب و دگرگون سازی دیگر متون گوناگون گذشته و یا همزمان با آن» می داند. در دهه شصت قرن بیستم میلادی، ژولیا کریستوا، ناقد فرانسوی بلغاری الاصل، این نظریه را ارائه کرد که بشدت مورد توجه ناقدان قرار گرفت. روابط بینامتنی قرآن با اشعار احمد مطر ، شاعر عراقی به گونه زیبا و ابتکارانه ای رخ داده است تا آنجا که این روابط بینامتنی با قرآن از ویژگیهای برجسته شعری این شاعر به شمار می رود . عملیات بینامتنی در اشعار احمد مطر نشانی می دهد که بیشترین شکل بینامتنی قرآنی درشعر این شاعر به صورت نفی کلی ( حوار) است که بالاترین شکل تناص یا بینامتنی به حساب می آید وهمین امر، شعر وی را مؤثر، عمیق و جذاب کرده است.
خلاصه ماشینی:
"فراوانی تعامل اشعار مطر با قرآن کریم از ویژگیهایی برجستۀ این شاعر سیاسی به شمار میرود که نشان میدهد مطر از متن قرآنی آگاهانه استفاده کرده است تا بتواند مقصود خود را بهتر و دقیقتر و عمیقتر و مؤثرتر بیان کند.
متن غایب:این قصیده به شکلهای مختلف با قرآن تناص دارد؛مانند« ألم یأتکم نبأ الذین کفروا من قبل فذاقوا و بال أمرهم و لهم عذاب ألیم* »(قرآن:5/64)و« هل أتاک حدیث الجنود*فرعون و ثمود »(قرآن:17/85-18)؛و« الم*ذلک الکتاب لا ریب فیه هدی للمتقین* »(قرآن:1/2-2)؛« إذا جآء نصر الله و الفتح*و رأیت الناس یدخلون فی دین الله أفواجا*فسبح بحمد ربک و استغفره إنه کان توابا* »(قرآن:1/110-3)؛« إذ أوی الفتیه إلی الکهف فقالوا ربنا آتنا من لدنک رحمه و هیئ لنا من أمرنا رشدا* »(قرآن: 10/18)؛« قال کم لبثتم فی الأرض عدد سنین*قالوا لبثنا یوما أو بعض یوم فسئل العادین* »(قرآن:112/23-113) عملیات بینامتنی:در این قصیده،شاعر در بیشتر مقاطع از حوادثی پر از هول و هراس سخن میگوید؛همان طور که قرآن از حوادثی تکاندهنده حکایت میکند.
بنابراین شاعر از نفی متوازی در این نوع تناص بهره گرفته و برای حفظ موسیقی قرآنی متن خود تا آخر قصیده از الفاظ مطابق با موسیقی سورۀ ماعون استفاده کرده است و در خلال آن معانی متعددی را القا میکند که تمام این تعاملات آگاهانه بوده است.
نفی کلی بالاترین شکل روابط بینامتنی است که موجب بازآفرینی مجدد متن غایب برای بیان مقاصد هنری شاعر میگردد و احمد مطر این کار بخوبی و مهارت بسیار انجام داده است."