چکیده:
بحث و سخن درباره اعتبار خبر موثق به دلیل فراوانی مصادیق آن در منابع حدیثی شیعه، از اهمیت به سزایی برخوردار است. در یک نگاه کلی، دانشمندان شیعه را می توان به دو گروه دسته بندی کرد: گروهی باور به اعتبار حدیث موثق دارند که این نظر خود دو دیدگاه را شامل می شود، برخی خبر موثق را به طور مطلق و بعضی دیگر تنها موثقاتی را که مشهور بدان ها عمل کرده اند، معتبر می دانند؛ گروه دیگر، مخالف دسته نخست، به دلیل عدم احراز شرایط ایمان و عدالت در راوی غیر امامی مذهب، برای حدیث موثق اعتباری باور ندارند. در این نوشتار، افزون بر اشاره به دیدگاه های مختلف و معتقدان هر یک، دلایل باورمندان عدم اعتبار خبر موثق، مورد بحث و مداقه قرار گرفته و در نهایت، به این نکته اشارت رفته است که اختلاف مذهبی نمی تواند دلیل مطلق بر بی اعتباری خبر موثق باشد.
خلاصه ماشینی:
"در یک نگاه کلی،دانشمندان شیعه را میتوان به دو گروه دستهبندی کرد: گروهی باور به اعتبار حدیث موثق دارند که این نظر خود دو دیدگاه را شامل میشود،برخی خبر موثق را بهطور مطلق و بعضی دیگر تنها موثقاتی را که مشهور بدانها عمل کردهاند،معتبر میدانند؛گروه دیگر،مخالف دستۀ نخست،به دلیل عدم احراز شرایط ایمان و عدالت در راوی غیر امامی مذهب،برای حدیث موثق اعتباری باور ندارند.
»(طوسی،1417 ق، ص 32)28 ذکر این نکته در پایان این بحث ضروری است که چنانکه گذشت،هرچند بسیاری از عالمان و فقیهان در مباحث فقهی و اصولی خود،وجود ایمان در راوی را از جمله شرایط وی عنوان کردهاند،اما هم ایشان در فقه و کتب فقهی خود به روایات فراوان منقول از راویان ثقۀ فاسد العقیده-که در اصطلاح آن را حدیث موثق نام نهادهاند-عمل کردهاند.
(بحر العلوم،1363 ش،ج 4،ص /125 همدانی،بیتا،ج 1،ق 2،ص 609؛ج 2،ق 1،ص /96حسینی روحانی،1412 ق،ج 21، ص 369)33 میرزا محمد امین استرآبادی(م 1033 ق)نیز نظر شیخ طوسی را رأی صواب دانسته و معتقد است که اشتراط عدالت برای راوی که علامه حلی در پذیرش خبر بیان کرده، غلط است،زیرا شیوۀ قدما و اصحاب ائمه در قبول روایت اعتماد به رای ثقه بوده است.
»(ج 1،ص 5) سخن استوار در این بحث همان است که شهید ثانی(1413 ق،ج 14،ص 160)،شیخ بهائی(1423 ق،ص 93)،محدث کاشانی(به نقل از نراقی،1415 ق،ج 18،ص 101)، محقق نراقی(همان،ج 18،ص 102)و شیخ علی خاقانی(1404 ق،ص 52)مبنی بر عدم وجود مفهوم امامی در معنا و مدلول عدالت ذکر کردهاند."