چکیده:
امامت امیر المؤمنین، علی( بر پایه نصوص بسیاری از کتاب و سنت استوار است؛ آیاتی چون آیه ولایت (مائده(5):55)، آیه اکمال دین (مائده(5):3)، آیه تبلیغ (مائده(5): 67)، آیه مباهله (آل عمران(3):61)، آیه اولی الامر (نساء(4):59) و روایاتی مانند حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث الدار، حدیث ثقلین، حدیث نور، حدیث مشابهت با پیامبران، حدیث مدینة العلم و آیات و روایات بسیار دیگری که در کتابهای کلام و عقاید شیعه بیان شده است. در این میان، عدهای از اهل حدیث و گروهی به نام «بکریه» آیات و روایاتی را به عنوان نصوص خلافت ابوبکر مطرح کردهاند و شماری از متکلمان اهل سنت نیز- با این که به نص دربارة خلافت ابوبکر معتقد نیستند ـ این آیات و روایات را به عنوان معارض با نصوص امامت علی( برشمردهاند. در این نوشتار، به تبیین و نقد این نصوص ادعایی خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"امامت اختصاص دارد و در این خصوص، وعده مزبور جز در زمان ابوبکر به عمر و عثمان تحقق نیافته است؛ زیرا در زمان آنان، فتوحات بزرگی برای مسلمانان حاصل شد و دین اسلام ظهور و غلبه یافت و امنیت حاکم گردید؛ ولی در زمان علی( به دلیل فتنههای داخلی، وی مجال جهاد با کفار را نیافت؛ بنابراین، آیه بر خلافت آنان دلالت میکند.
سید محمود آلوسی، استدلال عدهای از متکلمان و مفسران اهل سنت به آیه بر درستی خلافت خلفا را نقل و تقریر کرده است؛ ولی در پایان، دیدگاه خود را یادآور شده و گفته است: ظاهر آیه بر پیراستگی خلفای سه گانه از اتهام ظلم و جور و تصرف ناحق امام احمد، ابوداود، ترمذی و نسایی از سعید بن جهمان از سفینه خدمتگزار پیامبر( روایت کرده اند که پیامبر( فرمود: «الخلافة بعدی ثلاثون سنة ثم تکون ملکا عضوضا».
در اینجا حتی عدالت صحابه نیز کارساز نیست؛ زیرا عدالت، انسان را از خطای عمدی باز میدارد، نه از خطای سهوی؛ درحالی که کسی به عصمت صحابه معتقد نیست، مگر آنکه به اجماع بازگردد و گفته شود همه صحابه که علی( بین آنان بود، ابوبکر را با عنوان خلیفه پیامبر میشناختند؛ ولی استناد به اجماع، آنگاه کارساز خواهد بود که اطلاق عنوان خلیفه رسول خدا بر ابوبکر توسط علی( بیانگر اعتقاد حقیقی او باشد، نه از باب کار بردن عنوانی که بین مردم رواج دارد و فرد مورد خطاب خود را با آن عنوان میشناسد؛ چنان که امامان اهل بیت( گاهی بر زمامداران اموی یا عباسی هم عنوان خلیفه یا خلیفه پیامبر را اطلاق میکردند و هرگز مقصود آنان تأیید خلافت آنان نبود."