چکیده:
نهج البلاغه که در زبان دانشمندان مسلمان به برادر قرآن شهرت یافته، همانند قرآن عظیم است؛ چه، قرآن کتابی است آسمانی و خداوند ـ عز و جل ـ آن را با زبان پیامبر اعظم، خاتم انبیا (ص) بیان فرموده و نهج البلاغه کتابی است که مضامین متین آن، از منبع علم الهی تراوش کرده و بر زبان باب مدینة علم نبوی جاری گردیده است؛ کتابی که جامع حقایق اسلام و مذهب جعفری است و افراد بشر را با رمزهای هستی جهان، انسان و دین آشنا کرده و به سعادت و سیادت جاودانی راهنما است.اسرار و معارف حج، از جمله دانش ها و علومی است که به طور محدود و در فرازهایی کوتاه از نهج البلاغه بیان گردیده و این نوشتار به برخی از مهم ترین آن ها پرداخته است:
خلاصه ماشینی:
"فریضة جهت بخش و جامع: امام(ع) در خطبة نخست نهج البلاغه که سخن از خلقت آسمان و زمین، آدم و اهمیت قرآن است، در فرازی به حج می پردازد که پیام ویژة آن میتواند این باشد که حج بیت الله الحرام عصارة اسلام و در برگیرندة مسائل مهم فردی، اجتماعی، تربیتی، اخلاقی و سیاسی این دین خاتم است.
(زیرا) معنای امنیت تکوینی حرم این نیست که در آنجا کشتار نمی شود، بلکه خداوند آن سرزمین را بر اساس لطف خاص خود مأمن قرار داده است، لیکن اگر مردم آنجا بیراهه رفتند، خداوند آنها را به قهر خود میگیرد: زیرا ( و لا یحسبن الذین کفروا أنما نملی لهم خیر لأنفسهم إنما نملی لهم لیزدادوا إثما و لهم عذاب مهین )37 ( و لا تحسبن الله غافلا عما یعمل الظالمون )38 ویژگی مکه این است که ممکن نیست حکومتی بتواند در آن، سالیان متمادی ظالمانه حکمرانی کند.
» معلوم است حاجیانیکه برای انجام مناسک حج اعزام میشوند، نخست ملتزم میشوند عقاید، اخلاق و اعمال خود را بازخوانی و بازسازی کنند که همین سبب تقویت دین در افراد مسلمان میشود و با حضور آنان در مدینه و مکه و مواقف مختلف، با آثار بازمانده از اسلام آشنا میشوند که این نیز به نوبه خود باعث استحکام باورهای دینی میگردد."