چکیده:
هویت ملی عبارت است از مجموعه عناصر و مولفه های مشترک یک ملت مستقل که افراد ملت نسبت به آنها خودآگاهی یافته اند و به واسطه آنها به یکدیگر احساس تعلق می کنند. در هر یک از رشته های علوم انسانی مرتبط با مبحث هویت ملی بر یک یا تعدادی از عناصر تشکیل دهنده هویت ملی به عنوان عناصر اصلی آن تاکید می شود. به عبارت دیگر در حالی که در جغرافیا سرزمین مشترک در این زمینه مولفه اصلی شناخته می شود؛ در علوم سیاسی بر ساختار سیاسی مشترک (حکومت) تاکید می شود و در علوم اجتماعی زبان مشترک، دین مشترک و آداب و سنن مشترک عنصر اصلی به شمار می روند. سوالی که در این جا وجود دارد این است که علت اختلاف بین دیدگاه های مختلف در زمینه اولویت دادن به عناصر هویت ملی چیست؟ و در واقع کدام یک از مولفه ها را می توان به عنوان عناصر اصلی در نظر گرفت. به نظر نویسندگان این مقاله پاسخ این سوال را می توان با سطح بندی مولفه های هویت ملی بر مبنای تاثیر وجود و یا عدم وجود عناصر و مولفه ها بر شکل گیری یک هویت ملی ارایه کرد. برای انجام این کار در ابتدا با رویکردی جغرافیایی مهم ترین مولفه های هویت ملی تعیین و سپس به اولویت بندی آنها پرداخته می شود. روش پژوهش مورد استفاده در این مقاله روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین مولفه های هویت ملی با رویکردی جغرافیایی می باشد. نتیجه به دست آمده نشان می دهد که اولا مهم ترین مولفه های هویت ملی صبغه جغرافیایی و سرزمینی دارند و ثانیا در تقسیم بندی کلی سرزمین و تاریخ مشترک مهم ترین مولفه های تشکیل دهنده هویت ملی می باشند که عدم وجود این دو مولفه به مفهوم عدم شکل گیری هویت ملی است.
خلاصه ماشینی:
"به عبارت دیگر استمرار و تداوم تاریخی مردمان ساکن در یک فضای جغرافیایی دلیل محکمی بر وجود و بقای آن مردم بوده و عامل مهمی در حفظ و یکپارچگی هویت ملی میتواند باشد و این تداوم تاریخی با تجربه تاریخی همراه است و تجربههای تاریخی مشترک از موثرترین دلایل وجودی هر کشور که همانا همبستگی ملی است به شمار میآید(میر حیدر،1385:87).
فرهنگ ایران فضای یکپارچۀ داخل فلات ایران به شکلگیری موقعیت سرزمینی کشور ایران با ساختار فرهنگی و هویت ملی خاص ایرانیها کمک کرده و موجبات تمایز آنها را از دیگران فراهم آورده است؛زیرا بخش مرکزی فلات نسبت به بیرون آن،موانع طبیعی کمتری داشته است و سکنه آن در داخل راحتتر با یکدیگر ارتباط برقرار میکردهاند و امکان مبادلۀ افکار،ارزشها،آگاهیها،کالاها،مواد و جا به جایی انسانها در آن فراهم بوده است(درایسدل و بلیک،1396:231).
درهرحال در کشور ایران در کنار دو مؤلفۀ سطح اول یعنی سرزمین و تاریخ مشترک که با عدم وجود آنها صحبت از هویت ملی امری بیمعنا خواهد بود،دو مؤلفۀ فرهنگی دین و زبان که در تقسیمبندی کلی ما در سطح دوم قرار میگیرند از دیگر عناصر اصلی هویت ملی ایران محسوب میشوند.
ثانیا میتوان دو سطح از عناصر هویت ملی را از هم تفکیک نمود به این صورت که مؤلفههای ذکر شده در سطح اول تقریبا در همۀ ملتها عناصر اصلی و زیر بنایی هویت ملی را تشکیل میدهند و بدون حضور آنها امکان ایجاد یک هویت ملی خاص مقدور نمیباشد و شامل سرزمین و تاریخ مشترک میشود."