چکیده:
در این نوشتار با بهرهگیری از چارچوب نظری «هویت، فضا»، فرایند تعامل ساحتهای عقلانی و احساسی انسان در فضا و بازتولید آن، که حاکی از تبلور متفاوت ابعاد عقلانی و احساسی آدمی نسبت به گونههای متفاوت فضایی است، برخی از ابعاد دینداری در دو فضای «تقید به تماشای برنامههای مذهبی تلویزیون» و «تقید به رفتن به مسجد» با روش پیمایشی و فن پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته و تبیین گردیده که در شرایط تقید به مسجد زمینه مناسبتری برای تبلیغ دینی فراهم است؛ چراکه در فضای تماشای تلویزیون، ماهیت سرگرمکنندگی آن مجال کمتری برای تجلی ابعاد دینمدارانه انسان فراهم میکند. هدف از این پژوهش این است که ظرفیت مکانها و فضاهای سنتی تبلیغ را با فضاهای مجازی نوین بررسی و میزان تاثیرگذاری، تفاوت و ظرفیتهای هر یک را با هم مقایسه نماید.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل سه فضای تبلیغی برای بررسی و تحلیل فضای تبلیغ تلویزیونی و فضای تبلیغ سنتی و تفاوت آن دو، مطابق با پاسخ به پرسشهای پرسشنامه، سه فضای تبلیغ دینی، تحت عناوین: دینداری (به عنوان فضای معیار و محک دو فضای دیگر که حاصل پاسخهای همسان شده به متغیرهای ترتیبی پرسشنامه است)، تبلیغ تلویزیونی (تقید به تماشای برنامههای مذهبی تلویزیون) و تبلیغ سنتی (تقید به مسجد = مسجدی) تفکیک گردید و متغیرهای مزبور (دینداری، تبلیغ تلویزیونی و تبلیغ سنتی) به عنوان متغیر مستقل نسبت به متغیرهای دیگر مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت تا بدین وسیله، زمینه تأیید یا عدم تأیید فرضیههای تحقیق فراهم گردد.
این مسئله حاکی از رابطه ناهمسوی آن دو و امکان تعمیم یافتههای نمونه در سطح جامعه است، ولی متغیر «تماشای برنامههای مذهبی تلویزیون» با پدیده فوق دارای همبستگی مثبت 199/0 و سطح معناداری 000/0 میباشد که حاکی از آن است که تلویزیون خود به دغدغه دینداران دامن میزند و نمیتواند ابزار مطمئنی برای ترویج معارف و گرایشهای دینی از این نظر باشد، مضافا اینکه تعمیم این وضعیت از نمونه به سطح جامعه نیز مورد تأیید قرار گرفته است.
رابطه این متغیر با دینداری دارای همبستگی 239/0 و سطح معناداری 000/0 و رابطه آن با تقید به مسجد دارای همبستگی 237/0 و سطح معناداری 000/0 میباشد که نشاندهنده مقوم بودن این دو متغیر و قابل تعمیم به جامعه است؛ ولی رابطه آن با متغیر «تماشای برنامههای مذهبی تلویزیون» دارای همبستگی معکوس 229/0 و سطح معناداری 000/0 میباشد که به رغم تعمیم نتایج آن از سطح نمونه به سطح جامعه، حاکی از نامناسب بودن این فضا برای تبلیغ دینی است؛ به نحوی که افرادی که اظهار کردهاند تلویزیون و برنامههای مذهبی آن را به مسجد ترجیح میدهند، با میزان افزایش این گرایش به تقیدات آنها نسبت به نماز کاسته شده است."