چکیده:
هدف از انجام این مطالعه، محاسبه هزینهای است که بانک کشاورزی به جهت قرضدادن طی
سالهای 1363 تا 1379 متحمل شده است. برای محاسبه این هزینه، روشهای حسابداری
موجود مطالعه، و روش ABC یا روش هزینهیابی بر مبنای فعالیت انتخاب شد. روش ABC از
این جهت با سایر روشها متفاوت است که کلیه فعالیتهایی که برای ارائه یک کالا یا
انجام یک خدمت انجام گرفته، مدنظر قرار میگیرد؛ سپس هزینه انجام این فعالیتها
محاسبه میشود و سرانجام با انتخاب مبنای مناسب تخصیص هزینه بین کالاها صورت
میگیرد.
در این مطالعه، با روش یادشده هزینه عقد قرضالحسنه و همچنین هزینه عقدهای فروش
اقساطی، مشارکت مدنی، مضاربه و سلف محاسبه شده است تا هزینه عقد قرضالحسنه قابل
مقایسه و بررسی با سایر ابزارهای تامین مالی باشد. طبق انتظار، رقم حاصله برای هر
سال با سال دیگر متفاوت است؛ زیرا هزینه بانک در این مدت یکسان نیست. در سال 1379
هزینه هر قرارداد قرضالحسنه، فروش اقساطی و مشارکت مدنی بهترتیب 79305، 538225 و
284535 ریال است. در همین سال، هزینه هر عقد سلف و مضاربه به ترتیب 243722 و 307251
ریال است. از سال 1376 هزینه هر عقد قرضالحسنه از تمام عقود دیگر برای عرضه
تسهیلات کمتر
است. برعکس، هزینه ابزارهای فروش اقساطی و مضاربه در طول دوره مطالعه، از هزینه
سایر عقود برای اعطای تسهیلات بیشتر است.
در صورتیکه با شاخصهای مناسب، ارقام هزینه اسمی را به واقعی تبدیل کنیم، میبینیم
که هزینه واقعی هر عقد، نوسان هزینه اسمی را ندارد و نمودارهای هزینه واقعی روندی
تقریبا ثابت دارند. حتی هزینه عقدهای قرضالحسنه و فروشاقساطی نیز با تبدیل به
ارقام واقعی به هم نزدیک میشوند.
برای مطالعه نقش عوامل موثر بر هزینه ابزارهای تأمین مالی، تابع هزینه آنها
برآورد، و مشاهده شد که دستمزد واقعی، یکی از متغیرهای معنادار است که بر هزینه عقد
در تمام عقود مطالعه شده اثر مثبت دارد؛ برای نمونه اگر متوسط دستمزد واقعی، یک
درصد افزایش یابد، هزینه هر عقد قرضالحسنه بهطور متوسط 98/0 درصد افزایش مییابد.
هزینه عامل سرمایه و تعداد تسهیلات اعطایی و مبلغ آنها نیز بر هزینه هر عقد مطالعه
شد منتها برخلاف عامل کار، تاثیر یکنواختی در کاهش یا افزایش هزینه همه ابزارهای
مالی یادشده نداشتند. با در نظرگرفتن یافتههای بهدست آمده، بانک کشاورزی میتواند
از هزینه عقد قرضالحسنه و سایر عقود برای تأمین مالی تقاضای مشتریان خود بکاهد.
The purpose of this study is to measure the processing cost of contract contained in any Qurdul hasaneh financing by the Agricultural Bank of Iran during the period 1363-1379 (1984-2000). For this end alternative cost accounting menthols were reviewed and the Activity Based Costing (ABC) method was chosen .The superiority of ABC method over other cost accounting tools is that it considers all the activities that are provided for the joint supply of goods or services and then selects the best appropriate base for cost allocation among them. As stated this method is used for measuring the cost of Qurdul-hasaneh and other modes of financing in the Agricultural Bank. As expected، the calculated contract cost varies from a year to another during the period of the study since bank inputs for the supply of financial services is variable at the same period. In the year 1379 (2000)، cost of every Qurdul-hasaneh installment sale and civil partnership financial contracts were 79305، 538225، and 284535 rials respectively. In the same year، cost of forward purchases and mudaraba contracts were 243722 and 307251 respectively. As of 1376 (1997)، cost of Qurdul-hasaneh was lower than other tools of finance. However، the cost of Installment sale and Mudaraba were higher than other instruments of finance during all the period of study. When calculated with real prices، using appropriate indices، the real cost of the mentioned tools is found to be less variable than respective nominal terms during the whole period of study. The real cost of financial contracts demonstrate stable trends when they are sketched. Although the cost of Qurdul-hasaneh and Installment-sale contracts are almost one of the lowest and highest contract cost in nominal terms during the periods of study، they differ a little in real terms.
To study the effects of contributing factors to the cost of contracts، their respective cost functions were estimated. It was found that the real wages has a positive and significant effect upon the cost of contract for all modes of financing during the periods of study. For instance، one percent increase in real wages increases the cost of Qurdul-hasaneh contract by 0.98 percent. The effect of cost of capital input، total number of contracts concluded and total sum of finance in each year were also studied، but unlike the labor wage input، they did not have uniform impact upon the increase or decrease of financial cost for all modes of financing.
Finally، findings of this study seem to help considerably the Agricultural Bank of Iran to take measures for reducing the cost of offering financial Islamic services to its customers.
خلاصه ماشینی:
در این مطالعه، با روش یادشده هزینه عقد قرضالحسنه و همچنین هزینه عقدهای فروش اقساطی، مشارکت مدنی، مضاربه و سلف محاسبه شده است تا هزینه عقد قرضالحسنه قابل مقایسه و بررسی با سایر ابزارهای تامین مالی باشد.
از سال 1376 هزینه هر عقد قرضالحسنه از تمام عقود دیگر برای عرضه تسهیلات کمتر ______________________________ * از حمایت مالی بانک کشاورزی از پایاننامه مورد استفاده برای این مقاله تشکر میشود.
همچنین برای اطمینان از نحوه محاسبه، با استفاده از نتایج روش پیشنهادی، توابع هزینه عرضه تسهیلات براساس الگوی هزینه تولید بنگاه برآورد شده و نشان داده میشود که هزینه تولید یا عرضه تسهیلات قرضالحسنه و سایر عقود مطابق نظریه مزبور، تابعی از مقدار کل تولید و قیمت عوامل تولید آن است.
از جمله مطالعاتی که در بانک کشاورزی برای اندازهگیری هزینه عقد قرضالحسنه و سایر عقود انجام شده، کاری است که آقای بهرخ انصاری در سال 1369 و با استفاده از روش هزینهیابی جذبی انجام داده است (انصاری، صدر و عربمازار، 1372).
آماره دوربین واتسون نیز در این معادله 5/1 است که در مقایسه با اعداد جدول اطمینان مییابیم دچار همبستگی پیاپی نیستیم؛ بنابراین، تفسیر ضرایب به شرح ذیل است: با فرض ثابتبودن سایر متغیرها، با افزایش یک درصدی دستمزد مستقیم واقعی، هزینه واقعی هر عقد سلف بهطور متوسط 6/0 درصد افزایش مییابد.