چکیده:
جوامع مسلمان منطقه ی جغرافیایی آسیا شرقی و اقیانوسـیه واجـد خصوصیات تمایز فرهنگی هستند و گرچه همگی ایمان به آیین مقدس اسلام دارند ولی پابـه پـای تفـاوت در محـیط زنـدگی ، از ویژگـی هـای اجتماعی متفاوتی برخوردار می باشند. نوشتار حاضر بر آن است تنها با دو معیار مهـم «هویـت اسـلامی » و «آموزش دینی » نـشان دهـد چگونـه مـی تـوان پـاره ای از تفـاوت هـای اجتماعی موجود میان سه فرهنگ اسلامی برجسته این منطقه یعنـی « مالایوهــای انــدونزیایی »، «هــویی هــای چینــی » و «پیــروان اســلام در استرالیا» را معنا کرد. هر یک از این سه دسته مـسلمان ، دارای میراثـی کهـن و گرانبهـای «آموزش اسلامی » در بعـد تعلیمـی و سـاحت پرورشـی مـی باشـند. در نتیجه بنابر نـوع کـارکرد ومواجهـه ای کـه بـا پدیـده ی جهـان شـمول «تجدد» داشته اند، از یکدیگر فرق گذاشته می شوند. از سوی دیگر متناسب با نژاد، قومیت ، پیوسـتگی اجتمـاعی ، کـاربرد زبان دینی ، نسبت اجتماعی با حاکمیـت هـر یـک از ایـن سـه فرهنـگ اسلامی تنوع هویت پیدا می کنند. پس اگر شناخت تئوریک و متقن مخاطبـان را از اولویـت هـای مهـم دانشگاه اسلامی جامعة المصطفی (ص ) العالمیه بـشماریم ، شـاید نوشـتار پیش رو گامی کوچک در این راستا باشد. این پروژه به صورت سلسله وار تفاوت های میان مسلمانان منطقـه ی آسیای شرقی و اقیانوسیه را از منظرهای دیگری در مقالات آتـی مـورد بررسی قرار خواهد داد.
خلاصه ماشینی:
اکنون پرسش این است که جوامع مسلمان در مناطق جغرافیایی متفـاوت بـه مثابـة گروه های اجتماعی انـسانی ، صـرف نظـر از مـشابهت هـای فراوانـشان ، چـه خـصوصیات فرهنگی متمایزی دارند ؟ آیا دین اسلام به عنوان بارزترین ویژگی فرهنگ آنان به نحـو یک سان بروز و ظهور دارد ؟ و اگـر ایـن گونـه نیـست ، میـان پیـروان اسـلام در وصـف مسلمانی چگونه فرق گذاشته می شود ؟ برای پاسخ به این پرسش ها ناگزیریم سراغ معیارهایی برویم که هـم توانـایی قیـاس کردن جوامع مسلمانی در حوزه مشابهت ها را داشته باشد و هم وجـوه تمـایز فرهنگـی آنان را میسر سازد.
جوامع مسلمان که گاه از آموزش اسلامی برای حفظ هویت دینی خـویش بـه مثابـه کارکرد خارجی بهره می بردند، در عرصة تعریف ماهوی آن ، در دو حوزه تعلیم و تربیـت واکنش های اجتماعی ویژه متناسـب بـا ابزارهـا، ظرفیـت هـا و زمینـه هـای اجتمـاعی و فرهنگی از خود نشان داده اند.
٢. گوناگونی هویت اسلامی و تنوع رویکردهای آموزش دینی اندونزی یایی مسلمان ، خویی های چین و پیروان اسلام در استرالیا، هـویتی همـسان ندارند و میان آنان از ریشه های تـاریخی ورود اسـلام گرفتـه تـا آمـوزه هـای دینـی کـه پذیرفته و یا نسبت اجتماعی که با خود، دیگر جوامع و قـدرت حـاکم دارنـد، مـی تـوان تفاوت بسیار قائل شد.
Harvatich (eds), Islam in Era of Nation-States: politics and Religions Renewal in Muslim SoutheastAsia, University of Hawai press.