چکیده:
سادات موسوی از نسل حمزه بن موسی الکاظم از جمله ساداتی هستند که از قرن چهارم وارد مشهد شدند و اداره امور حرم و نقابت سادات را بر عهده گرفتند. آنان تا اواخر عصر تیموری این مهم را عهده دار بودند. در این زمان به تدریج جای آنان را سادات رضوی، نسلی از موسی مبرقع، فرزند امام جواد گرفتند، تا اینکه شاه تهماسب اول صفوی در تشکیلات حرم تغییراتی داد و متولیانی از سوی خود در حرم گمارد. سادات موسوی اگر چه به عنوان متولی انتخاب نشدند، ولی همچنان در تشکیلات حرم، مشاغلی را در دست داشتند. در این مقاله سعی شده که شجره سادات موسوی مشهد بازسازی و نقش هر یک از آنان در تشکیلات حرم مطهر روشن شود.
Family descendants of Imam Mūsā al-Kāẓim (A.S.) through the progeny of Hamza b. Nūsā al-Kaẓim (A.S.) are among the Sādāt who entered Mashhad since fourth/tenth century and undertook the management of the Holy Shrine and the chieftainship of the Sādāt. They kept this important position toward the latter days of Timurid period. At this period، Sādāt Raḍawī، i.e. the progeny of Mūsā Mubarqa‘، son of Imam al-Jawād (A.S.) gradually began to replace the former، until the Safavid Shāh Tahmāsb I made some alterations in the Holy Shrine’s establishments and appointed some custodians there on his behalf. Although not appointed as custodians، Sādāt Raḍawī continued to hold positions in the Holy Shrine’s administration. This article tries to reconstruct the genealogy of Sādāt Raḍawī (descendants of Imam al-Riḍā – A.S.) and clarify the role of each one of them in the Holy Shrine’s establishment.
خلاصه ماشینی:
در این زمان به تدریج جای آنان را سادات رضوی،نسلی از موسیمبرقع،فرزند امام جواد علیه السلام گرفتند،تا اینکه شاه تهماسب اول صفوی در تشکیلات حرمتغییراتی داد و متولیانی از سوی خود در حرم گمارد.
سادات موسوی و اداره حرم در عصرسامانی ابو القاسم حمزة بن موسی الکاظمسرسلسله این خاندان،مردی عالم،فاضل و ثروتمند بوده است1که احتمالادر سال 151 ق در مدینه به دنیا آمد و درسال 203 ی 204 ق2در سیرجان3،مشهدالغربات بالصدرین4،شهر ری،تبریز5یاسوسفید ترشیز6به شهادت رسید.
سادات موسوی و اداره حرم در عصرایلخانی شواهد تاریخی حملات به مشهدنشان داده که سادات مشهد برای حفظاین شهر و حرم امام رضا علیه السلام باحمکرانان کنار آمده و آنها نیز حرمتحرم و سادات را نگه داشتهاند؛همچنانکه در حمله اول مغولان در سال617 ق نوغان و دیههای آن آسیب ندیدو سید ابوتراب در طوس با مغولانهمکاری کرد.
خوافی،فصیح،مجمل فصیحی،ج 2،ص 17؛ 708 ق مینویسد که سید بدرالدیننقیب سادات مشهد رضوی پیشسلطان الجایتو آمد و سلطان او راتعظیم و تکریم بسیار نمود؛از جملهکاسه آش بر دست خود گرفت تا سیدبدرالدین مذکور آش خورد.
2 در سال 733 ق ابن بطوطه سیاحمغربی به مشهد میرسد و در ضمنگزارشی از حرم مطهر نوشته که با طاهرمحمد شاه(امیر بدرالدین)که نقیب آنجابوده،ملاقات کرده است.
1 در زمان سلطان حسین بایقراء و امیرعلیشیر نوایی،اداره امور مشهد و حرممطهر در دست سادات موسوی ورضوی بوده است،چنانکه خواندمیربه سادات و نقباء روضه رضوی اشارهکرده،مینویسد امیر نظامالدین عبدالحیو امیر غیاثالدین عزیز و امیرعلاءالملک در آنجا به منصب نقابتمنصوب بودند و به مراسم آن مکانشریف قیام و احترام مینمودند و در«ترویج و تعمیر آن مزار قدس آثار وضیافت صادر و وارد میگماشتند»وحالا نیز امر نقابت آنجا در دستفرزندان آن سه بزرگوار است.