چکیده:
در ماده 50 کنوانسیون بیع بینالمللی (1980) مقرر شده که هرگاه فروشنده کالایی به خریدار تسلیم کند که با قرارداد منطبق نباشد خریدار بتواند حسب نسبتی که قیمت کالای منطبق در زمان تسلیم میداشت و قیمت کالای نامنطبقی که عملا تسلیم، شده از ثمن قراردادی کم کند. این اقدام خریدار یکجانبه صورت میگیرد و منوط به مراجعه به دادگاه و اثبات عدم مطابقت نیست. در فقه امامیه و حقوق ایران گاه مانند جایی که بخشی از مبیع مستحقللغیر درمیآید و خریدار به موجب خیار تبعض صفقه میتواند بخشی از ثمن را پس بگیرد ویا جایی که به واسطه معیوب درآمدن مبیع، حق دارد یا بیع را فسخ کند ویا مبیع معیوب را با اخذ ارش نگاه دارد آنچه اتفاق میافتد از منظر حقوقی میتواند از مصادیق تقلیل ثمن محسوب شود. مقایسه موارد تقلیل ثمن در کنوانسیون 1980 و فقه امامیه و حقوق ایران موضوع این مقاله است که در آن، پس از بیان مفهوم تقلیل ثمن در کنوانسیون، به موارد مشابهت آن با فقه امامیه و حقوق ایران و سپس موارد افتراق آنها خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
مقدمه طبق ماده ٥٠ کنوانسیون وین (١٩٨٠): «هرگاه کالای تسلیمی منطبـق بـا قـرارداد نباشـد، اعـم از این که ثمن قبلا تأدیه شده یا نشده باشد، خریدار می تواند به نسبت تفاوت ارزش کـالای تـسلیمی در روز تسلیم و ارزشی که کالای منطبق با قرارداد در روز تـسلیم دارا مـی بـود، ثمـن را تقلیـل دهد.
٢. اگر مبیع مثلی باشد، می توان آن را در قالب «کلـی در ذمـه » یـا «کلـی در معـین »، و «عـین معین » فروخت : اگر مبیع تسلیم شده «کلی » باشد، هرگاه ثمن پرداخت شـده ، چنانچـه تمـام مبیـع مستحق للغیر است ، خریدار ابتدا می تواند فروشنده را به تسلیم مبیعی اجبار کند که مستحق للغیـر نباشد؛ اما اگر فروشنده نخواهد یا نتواند چنین کالایی را تسلیم کند، خریـدار مـی توانـد براسـاس خیار تعذر تسلیم ، قرارداد را فسخ و در این صورت، برای اسـترداد ثمـن تحـویلی بـه فروشـنده رجوع کند.
بـه علاوه، در کنوانسیون وقتی فروشنده نمی تواند بخشی از مبیع را تسلیم کنـد نیـز از مـوارد عـدم انطباق است ، حال آنکه در حقوق ایران و در فقه در این حالت ، خریـدار نمـی توانـد از فروشـنده ارش بخواهد؛ بلکه می تواند «یا بیع را فسخ کند یا به نسبت قسمتی که بیع واقع شده اسـت قبـول کند و نسبت به قسمتی که بیع باطل بوده است ثمن را استرداد کند» (ماده ٤٤١ ق.
N. Sales Convention, CISG article 50 and its Civil Law Antecedents» at http://www.