چکیده:
در این مقاله با اشاره به پیدایش فرقه ها و خواستگاه آنها، پدیده غلو به ترتیب زمانی هر یک از چهارده معصوم بررسی خواهد شد. نخست بحث درباره این مسئله را از زمان حیات پیامبر گرامی اسلام و برخورد آن حضرت با این پدیده آغاز می کنیم؛ سپس مسئله غلو در زمان امام علی را با اشاره به غالیانی چون عبدالله بن سبا و برخی دیگر که قائل به الوهیت آن حضرت بودند، مورد بررسی قرار داده و با گذر از دوره امام حسن، امام حسین و امام سجاد به بحث درباره مهم ترین عصر غالی گری، یعنی عصر صادقین و گروه های مهم غالیان و هفت نفری که مورد لعن امام صادق و برخی دیگر از امامان واقع شدند، یعنی مغیره بن سعید، بیان بن سمعان، حارث شامی و عبدالله بن حارث و غالیان منتسب به آنان و نیز برخورد ائمه با این غالیان می پردازیم. پس از آن درباره غالیانی که ائمه پس از صادقین تا زمان غیبت صغری با آنان برخورد داشته اند ونیز درباره افرادی همچون شلمغانی که در عصر غیبت ظهور کرده اند توضیح داده، توقیعات صاحب الزمان را درباره آنان بیان می کنیم. در آخر برخورد ائمه را دسته بندی کرده، موارد گوناگون را با ذکر نمونه یادآور می شویم.
خلاصه ماشینی:
نخست بحث درباره این مسئله را از زمان حیات پیامبر گرامی اسلام و برخورد آن حضرت با این پدیده آغاز میکنیم؛ سپس مسئلة غلو در زمان امام علی( را با اشاره به غالیانی چون عبدالله بن سبأ و برخی دیگر که قائل به الوهیت آن حضرت بودند، مورد بررسی قرار داده و با گذر از دورة امام حسن، امام حسین و امام سجاد( به بحث درباره مهمترین عصر غالیگری، یعنی عصر صادقین( و گروههای مهم غالیان و هفت نفری که مورد لعن امام صادق( و برخی دیگر از امامان( واقع شدند، یعنی مغیره بن سعید، بیان بن سمعان، حارث شامی و عبدالله بن حارث و غالیان منتسب به آنان و نیز برخورد ائمه( با این غالیان میپردازیم.
میباشد که امام علی( نیز بهشدت با وی برخورد نموده، حتی در برخی روایات سوزاندن عبدالله بن سبأ توسط آن حضرت گزارش شده است؛ 246 هرچند مشهور آن است که عبدالله بن سبأ را توبه داد و سپس او را به مدائن تبعید کرد، ولی وی در آنجا نیز دست از عقاید خود برنداشت و آنگاه که علی( به شهادت رسید، شهادت آن حضرت را تکذیب کرد و گفت: حتی اگر مغز سر او را برای من در هفتاد لفاف بیاورید، به مردن او معتقد نخواهم شد.
248 هرچند غالیانی بهنام «سبأیه» در تاریخ ثابت نشده است، اما نمیتوان به طور کلی وجود غلو دربارة امام علی( را منکر شد؛ چنانکه گذشت، خود آنحضرت میفرمایند: «هلک فی رجلان محب غال و مبغض قال»؛ افزون بر این، در روایات آمده است برخی افراد تازهمسلمان از سرزمینهای دیگر، آن حضرت را به حد الوهیت رساندند.