چکیده:
ﺿﻤﻦ ﺑﺤﺚ و اراﺋﻪ ﻧﻈﺮ درﺑﺎره ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( و ﻗﻴﺎم و ﺷﻬﺎدت اﻳﺸﺎن، ﮔﺎه ﺑﻪ داﺳﺘﺎن زﻧﻲارﻳﻨﺐ ﻧﺎم اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪ و ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺷﻮﻫﺮش را ﻓﺮﻳﻔﺖ ﺗﺎ او را ﻃﻼق دﻫﺪ و ﺑﻪﻫﻤﺴﺮی ﻳﺰﻳﺪ درآﻳﺪ، اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺮای ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری او ﻣﻲرﻓﺖ، اﻣﺎم)ع( ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ازدواج وی را ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح ﺳﺎزد؛ ارﻳﻨﺐ ازدواج ﺑﺎ اﻣﺎم را ﺗﺮﺟﻴﺢ داد، اﻣﺎ اﻣﺎم)ع( او را ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮﺳﺎﺑﻘﺶ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻏﺮض وی از اﻳﻦ ازدواج ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن او ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﺑﻮده اﺳﺖ، و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎنﻋﺸﻖ ﻳﺰﻳﺪ و ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺎﻛﺎم ﻣﺎﻧﺪ. اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن در آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻦ روﻳﺪادﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻪ را از زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ و دﻻﻳﻞ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ. در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ رواﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﺮرﺳﻲ و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﺟﺮا آﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد.
خلاصه ماشینی:
"اﺟﺰاﻳﻲ از رواﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻦ ﺳﻌﺪ و ﺑﻼذری، و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮارزﻣﻲ ﻳﺎ اﺑﻦ ﺷﻬﺮآﺷﻮب درﺑﺎره ﻣﺎﺟﺮای ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﻫﻤﺴﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ، ﻋﺸﻖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ او، ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺮای ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ازدواج اﻳﻦ زن ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ، ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل و ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از آن ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺎرﻧﺪه در اﺻﻞ وﺟﻮد ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو، ازدواج او ﺑﺎ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ، ﺟﺪاﻳﻲ اﻳﻦ دو و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ازدواج ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺎ اﻳﻦ زن، ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد رواﻳﺖﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﺘﻨﻮع ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺟﺎی ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ، از ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو، ﻫﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﺴﺮان ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ و ﻣﺎدر ﻓﺮزﻧﺪان او و ﻫﻢ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﺴﺮان ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﻧﺎم ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮای ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ زن، ﻗﺼﺪش ﺑﺮای ازدواج ﺑﺎ وی در ﺳﻨﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ، ﺗﻬﺪﻳﺪ و ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﺮای ﻃﻼق دادن ﻫﻨﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﺎوﻳﻪ، ﺳﻔﺮ اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه ﺑﻪ ﻋﺮاق ﺑﺮای ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری از ﻫﻨﺪ، رﻓﺘﻦ او ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﺑﺼﺮه ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ و اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺮداﺧﺘﻪ، ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد راوﻳﺎن ﺿﻌﻴﻒ، ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎی زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ، ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻴﺎن ﺳﻦ و ﺳﺎل و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻳﺰﻳﺪ و ﻫﻨﺪ و ﺣﺘﻲ اﺧﺘﻼف در ﻧﺎم و ﻧﺴﺐ اﻳﻦ زن، اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺘﻮار ﻧﺪارد و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﭘﺮ و ﺑﺎلﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ذﻫﻦ ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻴﺎلﭘﺮدازان ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮای ﺳﺎده ازدواج ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺎ ﻫﻨﺪ ﻫﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪهاﻧﺪ.
داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ارﻳﻨﺐ در ﻛﺘﺎب ﻣﺠﻬﻮل اﻟﻤﺆﻟﻒ اﻻﻣﺎﻣﺔ و اﻟﺴﻴﺎﺳﺔ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺷﺎخ و ﺑﺮﮔﻲ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ آﺛﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮای ازدواج ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ)ع( ﺑﺎ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﻫﻤﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ، ﻳﺎدآور ﭼﻨﻴﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪﻓﺮاواﻧﻲ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ راه ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ."