چکیده:
پهنه بندی زمین لغزش یکی از روش هایی است که می توان به کمک آن مناطق بحرانی را به لحاظ پایداری شیب مشخص کرده و از نقشه های پهنه بندی به دست آمده در برنامه ریزی های توسعه پایدار استفاده کرد (کرم، 1381، 25). حوضه اسطرخی شیروان در استان خراسان شمالی در دامنه های شمالی ارتفاعات شاه جهان واقع شده، یکی از زیر حوضه های حوضه بزرگ اترک محسوب می شود. یکی از مشکلات عمده این حوضه وقوع زمین لغزش های متعدد و نسبتا بزرگ است که خسارات زیادی را به بار آورده است. برای شناسایی حرکت های دامنه ای، آنچه بیش از همه لازم می نماید، شناخت همه جانبه عوامل و فرآیندهایی است که به طور مداوم بر روی دامنه ها اثر گذاشته، آنها را به سمت بی ثباتی و یا ثبات سوق می دهد.
بر همین اساس، در این مطالعه از روش شاخص آماری AHP2 به منظور پهنه بندی زمین لغزش بهره گرفته شد. عوامل متعددی در این پهنه بندی لحاظ شدند که عبارتند از: بارندگی، درجه حرارت، ماندگاری برف، لیتولوژی، فاصله از گسل، خطواره ها، واحدهای مورفولوژی، سایه و آفتاب، شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، تراکم زهکشی، فاصله از رودخانه، گروه های هیدرولوژیک خاک، کاربری اراضی، فاصله از روستا و پوشش گیاهی. در این روش با توجه به وسعت پهنه های لغزشی در هر یک از کلاس های پارامترهای مختلف مورد مطالعه، ارزش وزنی برای هر یک از سلول ها در نظر گرفته شد و نهایتا مجموع ارزش های وزنی برای هر سلول با همپوشانی لایه های مختلف مورد مطالعه به دست آمد. سپس نقشه طبقات خطر زمین لغزش در چهار گروه خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم تهیه شد. بر اساس نقشه پهنه بندی به دست آمده حدود 1.8 درصد از مساحت حوضه در پهنه خطر بسیار زیاد، 20.9 درصد در پهنه خیلی زیاد، 56.9 درصد در پهنه خطر متوسط و 20.4 درصد در پهنه خطر پایین قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
"مواد و روشها به منظور شناسایی درجات مختلف خطر زمینلغزش در حوضۀ اسطرخی آمار و اطلاعات مربوط به عوامل احتمالی ایجاد لغزش به شرح زیر از منابع مختلف تهیه شد: 1-آمار هواشناسی برای انجام مطالعات هواشناسی منطقۀ مورد مطالعه از آمار روزانه ایستگاههای نوشیروان،سه یک آب،اسدلی و آمار ماهانه و سالانۀ 20 ایستگاه محدودۀ مورد مطالعه و مجاور آن اعم از سینوپتیک،کلیماتولوژی،تبخیرسنجی و بارانسنجی در دوره آماری 81-1356 استفاده شد(سازمان هواشناسی خراسان رضوی،1383).
C. S (سازمان حفاظت خاک آمریکا)بر اساس مطالعات میدانی و نمونهبرداری و انجام آزمایشهای گرانولومتری؛ -تهیۀ لایههای اطلاعاتی خطوط همبازان و همدمای حوضه از طریق ضریب همبستگی با ارتفاع در محیط SIG ؛ -تهیۀ لایۀ اطلاعاتی حداکثر بارش 24 ساعتۀ حوضه توسط برنامۀ کامپیوتری afyaH ؛ -تهیۀ لایۀ اطلاعاتی ماندگاری برف از طریق روابط خطی دما و ارتفاع خط همدمای صفر درجه در محیط SIG ؛ روش وزندهی بعد از تهیه کلیۀ لایههایی که در زمینلغزش حوضه مؤثر بودهاند،با توجه به درجۀ اهمیت و مقدار تأثیر هرکدام از عناصر آنها را به روش PHA وزندهی نموده(فرجی سبکبار،1384،125-137)،بعد از وزندهی لایهها برای اینکه کلیۀ لایهها با هم جمع شوند،اقدام به تبدیل لایههای وکتوری به رستری گردید که این عمل با دستور retsar retaloclac در محیط SIGcrA انجام شد."