چکیده:
امروزه به خاطر افزایش روزافزون جمعیت، به مناطق مسکونی و صنعتی جدید و ایمن بیشتری نیاز می باشد. یکی از راهکارهای اساسی در این زمینه تهیه نقشه های پهنه بندی خطر زمین لغزش به منظور کاهش آثار زمین لغزش ها از راه تعیین و مشخص کردن مناطق در خطر وقوع این پدیده است. از آنجایی که در وقوع یک زمین لغزش ترکیبی از چندین عامل نقش دارند، استفاده از یک سیستم تصمیم گیری چند معیاره (MCE) مفید است. هدف این تحقیق مدلسازی پهنه های خطر وقوع زمین لغزش با بهره گیری از تکنیک های سنجش از دور (RS)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در حوضه آبخیز لاجیم رود است. همچنین دقت مدل ارایه شده با اجرای آن در یک حوضه آبخیز مجاور (حوضه آبخیز ورکی) ارزیابی گردید. در آغاز، ابتدا تعداد 32 زمین لغزش با استفاده از اطلاعات به دست آمده از مدیریت آبخیزداری استان و انجام عملیات صحرایی شناسایی گردید. موقعیت این زمین لغزش ها با استفاده از دستگاه موقعیت یاب جهانی (GPS) ثبت گردید و در محیط GIS تبدیل به نقشه گردید.
با تحلیل پرسشنامه های تکمیل شده در حین عملیات صحرایی، عوامل موثر تعیین و لایه های اطلاعاتی آنها در محیط نرم افزار Arc/View 3.2 تهیه شد. با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن و نرخ کلاسه های عوامل موثر به دست آمد و مدل نهایی در محیط GIS اجرا گردید و با طبقه بندی آن نقشه نهایی پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز لاجیم رود به دست آمد. سپس با اجرای همین مدل در حوضه آبخیز مجاور (ورکی) و ارزیابی انطباق حاصل با لایه پراکنش زمین لغزش ها، دقت مدل توسعه یافته تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که 74% لغزش های رخ داده در حوضه آزمایش مدل، در طبقات خیلی پرخطر و پرخطر اتفاق افتاده است که دلیل بر دقت بالای مدل است.
خلاصه ماشینی:
"هدف این تحقیق مدلسازی پهنههای خطر وقوع زمین لغزش با بهرهگیری از تکنیکهای سنجش از دور2 (RS) ، سیستم اطلاعات جغرافیایی3 (GIS) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی4 (AHP) در حوضه آبخیز لاجیم رود است.
با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن و نرخ کلاسههای عوامل موثر به دست آمد و مدل نهایی در محیط GIS اجرا گردید و با طبقهبندی آن نقشه نهایی پهنهبندی خطر زمین لغزش در حوضه آبخیز لاجیم رود به دست آمد.
جدول شماره 1:نحوه قضاوت شفاهی برای مقایسه زوجی در روش تحلیل سلسله مراتبی سیستمها (به تصویر صفحه مراجعه شود) این تکنیک در طیف وسیعی از مطالعات محیطی نظیر تجزیه و تحلیل تناسب و شایستگی اراضی،انتخاب سایت مناسب،برنامهریزی منطقهای و تجزیه و تحلیل خطر حرکات تودهای و بخصوص زمین لغزشها کاربرد دارد(باردو و همکاران،2000،11)،آیالیو و همکاران(2004 و 2005،434)،آیالیو و یاماگیشی(2005،29)،کوماک(2005،19)و یاکلین و بولوت(2007،224).
همچنین با استفاده از تجزیه و تحلیل کیفی اطلاعات به دست آمده از تکمیل پرسشنامهها،مرور مطالعات تحقیقی انجام شده،در مناطق مشابه و در نهایت،مصاحبه با افراد بومی منطقه،عوامل موثر در وقوع زمین لغزشها تعیین و نقشههای هریک در محیط GIS تهیه و کلاسهبندی گردید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ارزیابی مدل معمولا برای ارزیابی مدل پهنهبندی خطر وقوع زمین لغزش از یک سری روابط آماری(فیضنیا و همکاران،13،1383)و(کارارا و همکاران،404،1992)،یا به کارگیری مدل نهایی توسعه یافته در یک حوضه آبخیز دیگر که از لحاظ بسیاری از شرایط طبیعی- جغرافیایی نظیر توپوگرافی،سنگشناسی،پوشش گیاهی و اقلیم همخوانی نزدیکی با مکان توسعه مدل داشته باشد،استفاده میشود."