چکیده:
هدف این تحقیق، بررسی نقطه آغاز و فرجام تربیت انسان به عنوان موضوع اصلی تربیت و پرورش است؛ زیرا دانشگاه اسلامی، به عنوان یکی از اصلی ترین جایگاهها برای پرورش نسلهای آینده، نیازمند الگویی جامع و مبتنی بر پیش فرضها، نظریه ها و گزاره های دینی در تربیت انسان است تا خروجی آن، دانش آموخته ای مطابق با معیارهای دین باشد. روش: روش تحلیلی ـ توصیفی با تکیه بر متون فلسفی ـ تربیتی اسلامی و نیز منابع دینی (کتاب و سنت) است. یافته ها: تربیت انسان یک مصداق روشن از «حرکت» است؛ یعنی سیر تدریجی از قوه به فعل. این حرکت، واجد لوازمی است که آغاز و انجام حرکت، از جمله آنهاست. توجه به این ابتدا و انتها؛ یعنی نحوه ورود و خروج در امر تربیت، از مهم ترین ارکان تربیت انسان است که علاوه بر انگیزش بخشی، راه را می نمایاند و لازمه های مسیر را بیان می کند. نتیجه گیری: نقطه شروع این حرکت، شناخت انسان از راههای سه گانه شناخت علت، شناخت عناصر و شناخت آثار اوست که با چهار ابزار وحی، فطرت، حس و عقل به دست می آید. نهایت حرکت تربیتی نیز در دو دسته اهداف متوسط (نظری و عملی) و غایی (قرب) خلاصه می شود.
Aim: The present study aims to analyze the source and ideal of human beings training as the fundamental theme in education and teaching programs. Religious and educated students are those who are well trained in Islamic university. Method: The method of the study is descriptive- analytical based on Islamic training and philosophical texts and religious resources (Holly Koran and tradition) Results: Human beings training is considered as a significant example of "movement". A gradual movement from potentiality to practice. The main necessities of such movement are to know the source and ideal of the movement. Conclusion: The beginning point or source of the movement is to know the human being through three knowing ways: knowledge of cause، knowledge of elements، and knowledge of indications، which are obtained by divine revelation، innate disposition، sensation and intelligence. The paper summarizes the training movement in two groups: intermediate goals (theory and practice) and ultimate goals (nearness to god)
خلاصه ماشینی:
مهم ترین عنصر در تربیت انسان ، شناخت نقطۀآغاز و انجام (مبدءو منتها إلیه تربیت ) است ؛ چرا که تا مربی و متربی نداند از کجا باید تربیت را آغاز کند، ایدة روشنی از تربیت خود یا دیگری نخواهد داشت و نیز تا هدف و مقصد تربیت را درنیابد، شوق و انگیزة کافی و صحیح در او ایجاد نخواهدشد.
الف ) مبداء (آغاز) حرکت تربیتی : شناخت انسان با توجه به اینکه انسان ، اشرف مخلوقات و محور خلقت جهان است ـآن گونه که از آیات فراوان قرآن استفاده میشودـو جهان برای او خلق شده : «سخر لکم ما فی السموات و الأرض »(لقمان ، آیه ٢٠)و خداوند، «تاج خلیفه اللهی »(بقره ، آیه ٣٠)و «کرامت »(اسراء، آیه ٧٠)و «امانت »(احزاب ، آیه ٧٢)را برسر انسان نهاده است ؛می توان استنباط کردکه اساس بحث تربیت ، خود «انسان » و ویژگی های بالفعل و بالقوة اوست که شالودة نظامهای تربیتی را پیریزی می کند.
٦. عبادت و عبودیت :قرآن کریم بیان می کند که هدف خلقت انسان ، «عبادت » است (ذاریات ، آیه ٥٦).
(اعرافی ، ١٣٨٥،ص ٣٣ـ٣١) با توجه به این ویژگیها،از آنجا که یکی از ویژگی های انسان ، گرایش به سمت کمالات بی نهایت است و وجود بینهایت کامل که در بر دارندة همۀ کمالات به طور نامحدودو منشأ تمام کمالات وجودی دیگر است ، از نظر معارف و عقاید دینی، وجود خداوند متعال میباشد،می توان گفت هدف و مطلوب نهایی انسان ، نزدیک شدن هر چه بیشتر به سرچشمۀ هستی و کمال ؛ یعنی قرب الهی است .