چکیده:
مقاله حاضر، مقدمهی فرانتس روزنتال خاورشناس بزرگ آلمانی، بر کتابی است که وی در آن،
تلاش نموده با جمع آوری قسمتهایی از آثار کلاسیک اسلامی، که در واقع ترجمه یا اخذ و اقتباسی از
آثار متقدم یونانی بودند، تأثیرات تمدن یونانی را بر فرهنگ اسلامی نشان دهد. هدف اصلی این اثر،
توضیح کمیت و کیفیت آشنایی مسلمانان با میراث کلاسیک یونان و مجراهای متنوعی است که از
طریق آنها این میراث بر تفکر غنی اسلامی در اعصار بعد مؤثر واقع شد. روزنتال در مقدمهای تحلیلی ـ
ترجمه حاضر ـ به بحث دربارهی اهمیت کلی مواجههی اسلام با میراث کلاسیک یونان میپردازد و
اصرار دارد که این مواجهه را باید آغاز تحولی شگرف و ثمربخش در تاریخ تمدن بشر دانست. او از این
رهگذر، بخش غربی عربستان مرکزی را پارهای ـ هر چند بسیار دور افتاده ـ از جهان هلنیستی باستان
تلقی میکند و با عطف توجه به تحول فرهنگی شبه جزیره پس از ظهور اسلام و مروری بر نهضت
ترجمه در قرون اولیهی اسلامی، بر اهمیت تاریخی اقتباس مسلمانان از میراث کلاسیک یونان تأکید
میکند.
خلاصه ماشینی:
") بیش از نیم قرن پس از درگذشت پیامبر اسلام، پیش از آنکه زبان عربی زبان رسمی دیوانی شود و حتی پس از این هم، بیتردید تفوق فرهنگی اعراب هنوز به حصول نپیوسته بود، حکام اموی در خلال دومین موج فتوحات اسلامی (670 ـ 711م) که در فتح اسپانیا به حد اعلای خود رسید، درگیر خصومتی سخت با بیزانس بودند (که بعدا در دورهی اوج کامیابی و ایام خوش امپراتوری اسلامی، دیگر به همان اندازهی سابق خطرناک به شمار نمیآمد)؛ از این رو کاملا طبیعی بود که امویان نه میتوانستند کار مهم مطالعات رسمی فرهنگ یونانی را به عهده بگیرند و نه قادر بودند نسبت به آن تسامح ورزند؛ و شگفتانگیز نیست که در زمان حاکمیت آنان فعالیتهای ترجمه در مقیاسی وسیع صورت نگرفت.
به علاوه مسلمانان برای اینکه بتوانند در برابر استدلالات متکلمان مسیحی به دفاع از دین خود بپردازند، باید با الهیات مسیحی آشنا میشدند و تلاش میکردند تا آن را بر اساس عقاید اسلامی دگرگون سازند؛ بنابراین، ظاهرا عباسیان دیدگاه عقیدتی را بر آرای معتزله استوار ساختند (منظور از معتزله در اینجا یک گروه سازمانیافته نیست، بلکه شماری از متفکران منفرد و اصحابشان بودند که باب بحثهای فلسفی را دربارهی مسائل کلامی ـ که مبتنی بر عقاید و روشهایی بود که اصولا در فلسفهی یونان یافت میشد ـ در قلمرو فرهنگ اسلامی میگشودند) شاید چندان اتفاقی و تصادفی نیست که معتزله در خلال سالهای حساس و سرنوشتساز دهههای آخر قرن هشتم تا زمان حکومت مأمون [813 ـ 833م [فعالیتهای ترجمهای یونانی ـ عربی را گسترش دادند."