چکیده:
تصرف های صورت گرفته در نسخ خطی آثار میرزا ابراهیم بدایع نگار از مورخان دوره قاجار و آسیب هایی که این تصرفات بر شناسایی این آثار می گذارند، بررسی و تحلیل شده است. در پرتو این بررسی آثار منفی تحریف نسخه های خطی بر پژوهش های بعدی نیز تشریح شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش برمبنای تحلیل متون انجام شده است. با بررسی نسخه های خطی مربوطه، موارد تحریف مشخص و سپس با مقایسه این موارد با متون دیگر، میزان و شکل تغییرات تحلیل شد. یافته ها: میرزا احمد منشی رازی نوه میرزا ابراهیم بدایع نگار تلاش کرد یکی از مهم ترین آثار پدربزرگش را به نام خود قلمداد کند، بنابراین با دست بردن در نسخه تغییراتی را در آن ایجاد کرد. این تغییرات که با عنوان تحریف یا تصریف شناخته می شوند، از سویی موجب شدند نسخه در فهرست ها درست معرفی نشود و از سوی دیگر محتوای آن نیز دچار آسیب شود. این تصرفات در سه بعد بررسی شده اند: نخست تحریف در نام نویسنده و سپس تحریف در نام افراد مرتبط و در نهایت تصرف در محتوای کتاب. نتیجه گیری: تحقیق و تدقیق در نسخه های خطی به لحاظ سیاق نگارش و کتابت می تواند در شناسایی علمی تر این نسخه ها موثر باشد. نسخه های بسیاری وجود دارند که سهوا یا عمدا دچار تحریف و تصریف شده اند و یکی از وظایف نسخه شناسان شناسایی و اصلاح آنهاست تا بتوان درحد امکان به نوشته مولف نزدیک شد.
خلاصه ماشینی:
آثارسوءتحريف درنسخه هاي خطي برشناسايي آنها: مطالعه موردي آثارميرزاابراهيم بدايع نگار سوسن اصيلي چڪيده هدف : تصرف هاي صورت گرفتـه در نسخ خطـي آثار ميرزا ابراهيم بدايـع نگار از مورخان دوره قاجار و آسيب هايـي که اين تصرفات بر شناسايي اين آثارميگذارند،بررسي وتحليل شده است .
در بررسي حاضر تلاش شده به اين سؤال پاسخ داده شود که چگونه تصرف دريک نسخه مي تواند هويت آن را نيز مخدوش کند و چگونه مي توان به اين تصرف ها و تزويرها پي برد؟ چون برخي از آثار ميرزا ابراهيم بدايع نگار منتشر شده ، چند بررسي در شرح حال و معرفي آثار او انجام شده است .
محمدتقي دانش پژوه در مقاله اي با نام «نگارش هاي بدايع نگار» علاوه بر معرفي آثار بدايع نگار و نسخه هايي که از آنها به جاي مانده ، اشتباه خود را در شناسايي آثار بدايع نگار در مجموعه دانشکده حقوق اصلاح کرده است .
دونسخه درمجموعه نسخه هاي خطي کتابخانه دانشکده حقوق موجود است که مرحوم دانش پژوه در فهرست ، آنها را با نام تاريخ قاجار معرفي کرده است .
در مجموعه دانشکده حقوق نسخه ديگري با شماره ١٣١ب موجود است که در فهرست نام مؤلف آن ذکر نشده و فهرست نگار آن را جلد دوم اثري درباره وضع روزگار محمدشاه و ناصرالدين شاه دانسته است .
دستبردهاي مربوط به نام مؤلف حسين نواب نوه بدايع نگار در مقاله اي نوشته سه نسخه موجود در مجموعه دانشکده حقوق متعلق به خانواده بدايع نگار بوده که ايشان به عنوان امانت به عبدالحسين هژير براي نوشتن يک کتاب داده است .