چکیده:
قلعه دخترها ابنیه پررمز و راز تاریخی ای هستند که در گوشه و کنار این سرزمین مقدس بر بلندای کوه ها و تپه ها به آرامی خفته اند.بیشتر این قلعه ها در روزگاری که ایران باستان مراحل گذار از زن محوری به دوره مردسالاری را پشت سر می گذاشته است،ساخته شده اند و این مسئله فرضیه های بسیاری را در مورد نوع کاربرد و علل تسمیه آن ها به«قلعه دختر»پدید آورده است.این پژوهش برآن است تا به معرفی قلعه دخترها در سراسر ایران و نیز سایرکشورها پرداخته و سپس،به بررسی افسانه هایی که پیرامون این قلعه ها وجود دارد بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"جز در یک مورد یعنی تعمیر شاهبیگم دختر محمد بیگ موصللو پل دختر میانه را،هیچ زنی در بنای این ابنیه نامآور نیست و احتمال آقای دیبا نیز به تسمیه پلدختر به علت تعمیر این زن به نام او صحیح نمینماید،زیرا مسلم است که قلعه و پلدختر میانه مدتها پیش از سال 933 هجری وجود داشته و معروف بوده است.
در بخش معرفی قلعه دخترها درباره موقعیت سوق الجیشی بعضی از این قلعهها خوانده و دانستیم بعضی از این قلعهها در حقیقت دژهایی بودهاند که برای محافظت از راهها ساخته شده و کاربری نظامی داشتهاند،با توجه به این نکته میتوان فرضیه قلعههای نظامی بودن این ابنیه را پیش کشیده و این پرسش را مطرح کرد که آیا میتوان گفت قلعه دخترها در حقیقت دژهایی نظامی بودهاند که زنان امارت و ریاست آنها را به عهده داشتهاند؟آیا قلعهای که گردآفرید در آن در مقابل سهراب ایستادگی میکند،یکی از قلاع نظامی دختر نبوده است؟ افسانهها افسانهها و حکایاتی نیز پیرامون این قلعهها بر سر زبانها جاری است.
2-قلعههای نظامی:برپایۀ حضور بانوانی چون گردآفرید و بانو گشنسب و زربانو و دیگر شیرزنان دلیر ایرانی که نامشان در حافظۀ تاریخ تا همیشه ثبت خواهد ماند هرچند نامی از آنها بر صفحات کاغذ نقش نبندد،و نیز آنچه در افسانهها و حکایتهای محلی ایرانی در مورد قلعه دخترها بر زبانها جاری است، مبنی براینکه اینها قلعهها و دژهایی بودهاند که دخترانی گرد و دلیر در آنها مسکن داشته و در برابر بیعدالتی دست به مبارزه میزدهاند،فرضیه قلعه نظامی بودن این ابنیه را تقویت میکند."