چکیده:
کنوانسیون حقوق کودک 1989 بر حق هویت و تابعیت کودکان تأکید نموده است و دولت ایران نیز با الحاق به این کنوانسیون این حق را به رسمیت شناخته است. در سالهای اخیر ازدواجهای تعداد زیادی از اتباع بیگانه با زنان ایرانی، جامعه ما را با پدیده کودکان بی¬سرپرست و فاقد شناسنامه و هر گونه اوراق هویتی روبرو کرده است. این کودکان از نظر حقوقی، تابع قانون دولت متبوع پدر محسوب می-شوند و شناسنامه آنها باید طبق قوانین دولت متبوع پدر صادر شود، لیکن عملا به عنوان افراد بیتابعیت، در ایران زندگی میکنند. برای حل این مشکل، قانونی با عنوان "قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی" مصوب 1385 تصویب شد. اما این قانون تا رسیدن این کودکان به سن 18 سال کارآیی کاملی ندارد و تا این سن تدابیر حمایتی جدی برای آنان پیش بینی نشده است. برای حل این مشکل راه حل¬های متفاوتی می¬توان ارائه نمود. به نظر می¬رسد راه حل اصلی را باید به قانونگذار واگذار نمود تا با ایجاد تغییراتی در قانون مدنی و حفظ تابعیت ایرانی برای زنان ایرانی، در صورت ازدواج با اتباع خارجی، و توسعه اصل خون به مادران ایرانی، مانع از پیدایش پدیده¬ای به ¬نام کودکان بدون مدارک شناسائی و هویتی شود. چنین ترتیبی با اصول 41 و 42 قانون اساسی نیز موافق به¬نظر می رسد. این تحقیق قصد دارد با تاملی برحق هویت در کنوانسیون حقوق کودک، وضعیت حقوقی این کودکان را بررسی کند و راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از این پدیده را مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
به نظر می رسد راه حل اصلی را باید به قانونگذار واگذار نمود تا با ایجاد تغییراتی در قانون مدنی و حفظ تابعیت ایرانی برای زنان ایرانی ، در صورت ازدواج با اتباع خارجی ، و توسعه اصل خون به مادران ایرانی ، مانع از پیدایش پدیده ای به نام کودکان بدون مدارک شناسائی و هویتی شود.
به نظر بعضی نویسندگان ، بر اساس مقررات قانون مدنی ،کودکانی که مادر آنها ایرانی و بدون کسب موافقت دولت با تبعه خارجی که تابعیت وی بر زن ایرانی تحمیل می شود ازدواج کرده اند، اخذ شناسنامه و در نتیجه تحصیل تابعت ایرانی برای آنها غیرممکن است (حسنی ، ١٣٨٦: ١٨٩- ١٩٥) ٢.
در مجموع ، برای حل مشکلات این کودکان راهکارهای متعددی از جانب حقوقدانان ، وزارت کشور و مرکز پژوهشهای مجلس مطرح شده که مجلس شورای اسلامی در سال ١٣٨٥ یکی از این راه حل ها را با عنوان " قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی " برگزید.
برای حل این معضل ، قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مصوب ١٣٨٥ سن ١٨ سال را برای اخذ شناسنامه ایرانی مورد تصویب قرار داده است .
لیکن به نظر می رسد، باید راه حل اصلی را به قانونگذار واگذار نمود تا با ایجاد تغییراتی در قانون مدنی و حفظ تابعیت ایرانی ، برای زنان ایرانی ، در صورت ازدواج با اتباع خارجی ، و توسعه سیستم خون به مادران ایرانی ، مانع از ایجاد کودکان بی هویت شود.