چکیده:
عرضه حدیث بر قرآن یکی از مباحث مطرح در موضوع بررسی صحت احادیث است.
عالمان حدیث، بر اساس روایات رسیده از معصومان علیهمالسلام ، نقلهای مخالف قرآن را
نمیپذیرند. این مقاله بر آن است تا به گستره مدلول قرآن بپردازد و روشن کند که مراد از
قرآن، ظاهر آن است یا فراتر از ظاهر و شامل غیر ظاهر نیز میگردد. در این نوشته دو
دیدگاه مختلف مورد بررسی قرار گرفته، از دلایل آن دو دیدگاه سخن به میان آمده است.
خلاصه ماشینی:
"او ظاهر آیه ارث را صریح در معنا توصیف کرده (55) و متذکر شده که حدیث مخالف قرآن باید تأویل شود، نه قرآن؛ (56) چنانکه همین تلقی از سید مرتضی آشکارا دیده میشود.
این عبارات، از جهت میزان دلالت بر مراد، در یک سطح و تراز قرار دارند یا سطح آنها متفاوت است؛ برخی در دلالت قطعی و برخی غیر قطعی است؟ در این فرض کدام از گونه اول است و کدام گونه دوم؟ آیا گستره مدلول مضمونی قرآن عام و گسترده است، صورت احتمال، ظن و یقین را فرا میگیرد یا به صورت علم و یقین محدود است؟ آیا میتوان حدیثی را به ظن مخالفت با قرآن، چه رسد از احتمال مخالفت، کنار زد؟ تقابل عبارات به خودی خود گویای تلقیهای مختلف از میزان مدلول آنهاست؟ تقابل نص یا صریح با ظاهر؛ تقابل ظاهر با مضمون مجموعی قرآن؛ چنانکه تقابل ظاهر، عام، خاص و فحوا با هم؛ نیز اکتفا به یکی از آنها یا ذکر عبارت کلی نص (متن) کتاب.
مراد از موافقت و مخالفت روحی چیست؟ طبیعت و سرشت تشریعات قرآنی و مزاج احکام عمومی آن (144) ، معارف مسلم معارفی است که بنای اسلام بر آن استوار است (145) ، مبادی ثابت شریعت اسلامی ـ که از لابه لای نصوص قطعی به دست آمده است (146) ـ موافقت و مخالفت نصی عبارت است از عرض خبر بر یک آیه قرآن به منظور آگاهی از نسبت آن با قرآنکه تباین است یا عموم منوجه یا تساوی یا عموم مطلق و مراد از موافقت روحی توافق مضمون حدیث با اصول عام اسلامی مستفاد از کتاب و سنت (147) و اصول عامه و اهداف اسلامی."