چکیده:
علم اخلاق علم شناخت ارزش ها و ایجاد دگرگونی در زندگی انسان است به نحوی که زندگی اش توام با فضیلت باشد. علم اخلاق حد واسط میان علم عقاید و علم احکام است و میان این دو نوع معرفت ارتباط برقرار می کند به نحوی که رفتارهای اجتماعی، ظهور اخلاق و عقاید انسان است و خلقیات هر فرد ، ظهور عقاید و آرمان های اوست . علامه طباطبایی اخلاق را دارای مراتب می داند و به سه نوع اخلاق معتقد است یعنی اخلاق عرفی، اخلاق عقلی و اخلاق عرفانی . اخلاق عرفی به عقل اجتماعی متکی است. اخلاق عقلی بر عقل برهانی تکیه دارد و اخلاق عرفانی بر شهود بنا می شود . سیر حیات اخلاقی هر فرد از اخلاق عرفی شروع می شود و می تواند به مرحله اخلاق عقلی و عرفانی ارتقاء پیدا کند . این سه مرتبه از اخلاق درجات متفاوت از یک حقیقت واحدند و با یکدیگر قابل جمع اند و نسبت به هم در حکم ظاهر و باطن اند.
خلاصه ماشینی:
مراتب فضیلت و اخلاق از منظر علامه طباطبایی عزیزالله افشار کرمانی1 چکیده {IBعلم اخلاق علم شناخت ارزشها و ایجاد دگرگونی در زندگی انسان است به نحوی که زندگیاش توام بافضیلت باشد.
پس میتوان گفت میان عقاید،اخلاق و احکام دینی نوعی ارتباط و وابستگیمتقابل وجود دارد به نحوی که هرکدام از این سه حوزه در حوزههای دیگر تاثیر داردو از آنها تاثیر میپذیرد.
اهمیت اخلاق به عنوان منش وحالات روحی انسان در حدی است که به نظر علامه تربیت اخلاق و غرایز فرد اصل وریشه اجتماع است و در صورتی که اخلاق و غرایز معارض و متضاد در اجتماع وجودداشته باشد به نتیجه مطلوب نمیرسد زیرا اخلاق و غرایز اجتماعی نیرومند و مسلطبر جامعه است و اسلام روش جاری و قوانین موضوعه خود را براساس اخلاق بنیادمیکند و با تاکید و اصرار فراوان مردم را با اخلاق پاک بار میآورد زیرا قوانین عملیدر گرو و بر عهده اخلاق است.
منظور از عمل وکار،مجموعهای است از حرکات و سکنات که انسان با شعور و اراده برای رسیدن به یکی از مقاصد خود،روی اجسام انجام میدهد و طبعا هر عملی مرکب از صدها وهزارها حرکات و سکنات است و یک واحد حقیقی نیست ولی با لحاظ وحدتمقصد،این حرکات و سکنات مختلف را واحد فرض میکنیم(نک طباطبایی،مجموعه مقالات،109 و 110).
3-اصول چهارگانه فضایل اخلاقی نفس آدمی که تکیهگاه اخلاق و منش اوست دارای سه قوه است:شهوت،غضبو عقل.
پس میتوانگفت علامه برای اخلاق سه الگوی متفاوت قابل است البته این الگوهایاخلاقی گرچه باهم تفاوت دارند ولی هرکدام مرتبهای از مراتب فضیلت وکمال انساناند.
در دیدگاه علامه نه تنها فهم دین و فضایل دارای مراتب مختلف است بلکهفطرت آدمی نیز در سه مرتبه به انسان افاضه میشود.