چکیده:
در نظام سرمایهداری معاصر، شهر بهعنوان مکان مناسب و شهرنشینی بهعنوان شیوهی مطلوب زیست در آن بهشمار میآید. رسوخ و نفوذ فرهنگ سرمایه داری در جهان سوم، ازجمله ایران، موجب تمرکز شهری ناهمگون و رشد شتابان جمعیت شهری در اثر مهاجرت گستردهی روستا ـ شهری است. روندی که در حقیقت موجب انتقال جمعیت عمدتا فقیر به شهرها می شود. نمونهی واضح و مشخص اینگونه تقابل را می توان در بافتهای قدیمی و نیز بافتهای روستایی شهرهای امروزی نظیر شهر کرج مشاهده کرد. شهر کرج نیز از یکسو بنا به موقعیت مکانی خاص خویش، یعنی قرارگیری در مسیر شاهراه ارتباطی غرب کشور و مجاورت شهر تهران و نیز استعدادهای محیطی فوق العاده اش و داشتن کارخانه ها و مناطق صنعتی و از سوی دیگر بهدلیل روند شهرنشینی شتابان در سطح کشور، تغییر الگوی مصرف جامعه و توسعهی برونزای کشور، مورد هجوم گستردهی مهاجران از شهرها و روستاهای اطراف قرار گرفت که پیامد ملموس این هجوم ایجاد بحران شهری و درپی آن، توسعهی فیزیکی شهر و در مقابل تخریب و از بین رفتن باغها و اراضی کشاورزی در گوشه و کنار شهر است. شهر کرج امروزه با مسائل زیستمحیطی بسیاری از جمله، وجود کاربریها و فعالیتهای ناسازگار و مزاحم در سطح شهر، توسعهی بیش از حد صنایع در کرج، نبود سیستم دفع فاضلاب شهری، وجود مرکز عظیم دفن زبالهها در جنوب شهر و... دستبهگریبان است. در این مقاله وضعیت ساختار زیستمحیطی شهر کرج با استفاده تکنیک SWOT مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به یافتههای پژوهش، از قوتها و فرصتهای بهدست آمده برای غلبه بر ضعفها و تهدیدها بهدرستی استفاده نشده است و ضعفها بر قوتها و تهدیدها بر فرصتها غالب هستند و نوع راهبرد، راهبرد تنوعی (اقتضایی) را نشان میدهد. در پایان راهبردها بر اساس ماتریس QSPM اولویتبندی و پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"sthgnertS o} (به تصویر صفحه مراجعه شود)&%08035EJPG080G% پ)-تهدیدها{o1o} 1T -توسعهی فیزیکی شهر و در مقابل تخریب و از بین رفتن باغها و اراضی کشاورزی؛ 2T -توسعه بیش از حد صنایع در کرج؛ 3T -گسترش افقی شهر؛ 4T -بالا بودن پتانسیل لرزهخیزی شهر؛ 5T -بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی در مناطق جنوبی شهر؛ 6T -انتقال آب کشاورزی به تهران جهت مصرف و شرب شهروندان تهرانی از این منطقه(از بین رفتن باغهای اینمنطقه)؛ 7T -وجود مرکز عظیم دفن زبالهها در جنوب شهر؛ 8T -وابستگی شدید به خودرو شخصی در آمدوشد درون شهری؛ 9T -عدم وجود مدیریت یکپارچه محیط زیست در سطح ملی؛ 01T -عدم توجه به گسترش شهرها و پیشبینی برنامههای جامع محیط زیست شهر در سطح کلان.
شهر کرج نیز از یکسو بنا به موقعیت مکانی خاصخویش یعنی قرارگیری در مسیر شاهراه ارتباطی غرب کشور و مجاورت شهر تهران و نیز استعدادهای محیطیفوق العادهاش و داشتن کارخانهها و مناطق صنعتی و از سوی دیگر به دلیل روند شهرنشینی شتابان در سطح کشور،تغییرالگوی مصرف جامعه و توسعه برونزای،کشور،مورد هجوم گسترده مهاجران از شهرها و روستاهای اطراف قرار گرفتکه پیامد ملموس این هجوم ایجاد بحران شهری و در پی آن،توسعه فیزیکی شهر و در مقابل تخریب و از بین رفتنباغها و اراضی کشاورزی در گوشه و کنار شهر است."