چکیده:
مطالعات مستند لس، قدمت 185 ساله دارد. بادرفتیبودن و غالببودن جزء سیلت، دو ویژگی اصلی رسوبات لسی است. لئونارد در سال 1824 این رسوبات را شناسایی و واژهی لس را برای آنها ارائه کرد. لایل در سال 1833 با گزارش های خود، توجه جهانی را به این رسوبات جلب کرد. تعیین ماهیت (بادرفتی، آبرفتی یا تشکیل درجا) و تعیین و تبیین فرآیند های تولید سیلت، دو موضوع مهم پژوهش ها در این دوره بوده اند. برگ (1916) بهشدت طرفدار تشکیل درجای لس بود، ولی ریکتوفن، خیلی پیش تر از او، در سال 1882، ماهیت بادرفتی رسوبات لسی را اثبات کرده بود. تاتکوفسکی در سال 1899، بر اساس رابطه نزدیک پهنه های بزرگ لسی با نواحی یخچالی، نقش یخچال ها را در تولید سیلت مطرح کرد و حتی تا دههی اخیر، برخی پژوهشگران مانند اسمالی با آن موافق بوده و سایش یخچالی را تنها عامل دارای انرژی کافی برای تولید سیلت کوارتزی می دانستند. ابرشو در ابتدای قرن بیستم (1911)، لس را به دو دستهی لس سرد و لس داغ یا بیابانی، تقسیم و به عواملی غیر از سایش یخچالی برای تولید سیلت اشاره کرد. در حال حاضر بر اساس منشا سیلت، رسوبات لسی به چهار دستهی لس یخچالی یا حاشیهی یخچالی، لس بیابانی یا حاشیهی بیابانی، لس کوهستانی یا حاشیهی کوهستانی و لس غیر تیپیک تقسیم شده اند. جنبهی دیگر مطالعات لسی بر اساس مشاهدههای اولیه هارد کاستل در سال 1890 بود که تشکیل لس را به تغییرات اقلیمی ربط داد. نتیجهی مطالعات فراوان تا به امروز، نشان داده است که رسوب لس و تشکیل خاک، به ترتیب در دوره های سرد یخچالی و گرم بین یخچالی انجام شده است. در ایران پهنه های گستردهی لس در شمال کشور وجود دارد. در دههی اخیر، مطالعات گسترده ای دربارهی جنبه های مختلف رسوبات لسی در قسمت های مختلف ایران انجام شده است؛ با این حال، هنوز نیاز به بررسیهای بیشتر احساس می شود. در این نوشتار، پژوهشهایی که در دنیا دربارهی لسها انجامشده مورد بررسی قرار گرفته و تاریخچهی مطالعات لس در ایران تشریح می گردد.
خلاصه ماشینی:
"ارتباط لس با یخچالها،ابتدا توسط تاتکوفسکی(1899)مورد توجه قرار گرفت و این سؤال را مطرحکرد که چرا پهنههای لس و یخچالها باهم در ارتباط هستند؟ارتباط نزدیک لسهای امروزی با مناطق یخچالی،باعثاین تصور شده بود که سایش یخچالی،{o1o}تنها فرآیندی است که انرژی کافی برای خرد کردن ذرات درشت کوارتز و تولیدسیلت را دارد(اسمیت و همکاران،2002).
به تازگی ایریوندو(2007)ضمن تأکید مجدد بر کم اهمیت بودن سایش یخچالی در تولید سیلت،رسوبات لسی در آمریکای جنوبی را به نام لسهایغیرتیپیک تشریح کرده و سرچشمهی سیلت در این لسها را به منابعی مانند خاکسترهای آتشفشانی ربط میدهد که بالسهای شناخته شده متفاوت است.
برخلاف اروپا و چین که از رسوبات لسی بهصورت گستردهای برای بازسازی اقلیم گذشته استفاده شده و دیدمناسبی از تغییرات اقلیمی کواترنر پیدا کردهاند،متأسفانه در ایران به دلیل کم بودن پژوهشهای مبتنی بر سنیابی مطلق،هنوز دیدگاه مناسبی از تغییرات اقلیمی ایران،بهویژه آخرین دورههای یخچالی و بینیخچالی،مطالعات فراوان و دقیقی نیاز است.
A,isamlA ,aerA napahG fo slosoealP dna stisopeD sseoL eht ni slareniM yalC fo noitulovE ,31.
pp,needrebA,hcraeseR lioS rof ,ygolorteP tnemideS fo lanruoJ,ztrauQ fo nigirO eht dna sepotosI negyxO,7891,.
oN,ecneicS lioS,lioS devired-sseoL fo noitcarF eht fo lanruoJ,sniarG dnaS ztrauQ fo ecnacifingiS dna gnipahS,nigirO,6691,.
pp,42/32,ecneicS htraE,aerA thsaD dna ,lanoitanretnI yranretauQ,tsuD fo noitalumuccA eht tsuJ ton si sseoL,0991,.
K,eyP ,sweiveR ecneicS yranretauQ,sseoL fo noitalumuccA dna nigirO,erutaN ehT,5991,.
S,1inakadra eeanaS eht dna stcirtsiD narohK-rahaN dna napahG fo stisopeD sseoL fo ygolotnemideS larutaN dna ecneicS larutlucirgA fo lanruoJ,ecnivorP natseloG,gnitamitsE nigirO .
oN,sweiveR ecneicS-htraE,"sseoL treseD" fo snigirO eht dna liosbuS,slairetaM tneraP,slioS sionillI fo lairetaM tneraP,5391,A.
oN dna aerA ecruoS,noitamroF tliS ztrauQ:sseoL laicalG susrev treseD,1002,."