چکیده:
بقا در عصر اطلاعات نیازمند فراگیری توانمندیهایی است که افراد به کمک آنها بتوانند نیاز خود را به اطلاعات تشخیص دهند و پس از جایابی و ارزیابی اطلاعات، از آن به شکل مؤثر استفاده کنند. در واقع افراد باید بتوانند با فراگیری نحوة یادگیری، به «فراگیرانی تمام عمر» تبدیل شوند و از این طریق با عصر پرشتاب اطلاعات همگام گردند. توانمندیهایی از این دست، سواد اطلاعاتی خوانده میشوند. با توجه به اهمیت و ضرورت فراگیری این توانمندیها برخی از سازمانها و مراکز آموزشی در سراسر جهان برای اجرای آموزش این توانمندیها به ایجاد و توسعة استانداردها و مدلهایی مبادرت ورزیدهاند. این مقاله پس از ارائة مقدمهای دربارة ضرورت و اهمیت آموزش توانمندیهای سواد اطلاعاتی، به ارائة پارهای از مدلها و استانداردهای متداول، و توصیههای ارائهشده در این زمینه پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"وجوه هفتگانة سواد اطلاعاتی وجوه نوع نگاه به سواد اطلاعاتی رده اول مفهوم فناوری اطلاعات بهرهگیری از فناوری اطلاعات برای ارزیابی اطلاعات و برقراری ارتباط رده دوم مفهوم منابع اطلاعات یافتن اطلاعات موجود در منابع اطلاعات رده سوم مفهوم فرایند اطلاعات اجرای یک فرایند رده چهارم مفهوم کنترل اطلاعات کنترل اطلاعات رده پنجم مفهوم ساختار دانش ساخت دانش شخصی مبتنی بر حوزة جدید علاقه رده ششم مفهوم گسترة دانش کار با دانش و چشماندازهای شخصی که با شیوهای مانند راه کسب بینش و درک یک موضوع مطابقت دارد رده هفتم مفهوم خرد استفادة خردمندانه از اطلاعات به نفع دیگران [ با مشارکت در تولید دانش] رویکرد حل مسئله اطلاعاتی شش مهارت بزرگ1 «رویکرد حل مسئلة اطلاعاتی شش مهارت بزرگ» مدل دیگری است که استفادة وسیع و گسترده در آموزش مهارتهای اطلاعاتی ایالات متحده را به خود اختصاص داده است.
در مجموع در زمینة سواد اطلاعاتی و مهارتهای مربوط به آن، استانداردهایی برای موقعیتهای گوناگون، از سوی سازمانهای مختلف مطرح شدهاند؛(ACRL 2003 ; AASL/ AECT National Guidelines Vision Committee 1996; Council of Australian University Librarians 2001) که در اینجا با مروری بر کوششهای صورت گرفته در این خصوص به شرح مهمترین و متداول ترین آنها می پردازیم.
«انجمن کتابخانههای دانشکدهای و تحقیقاتی» نیز در گزارشی که در خصوص پیشرفت سواد اطلاعاتی و برنامههای اجرایی مورد نیاز برای پیشرفت این توانمندیها در سال 1998 ارائه داده است، پیشنهادهای مفیدی را برای بسط و گسترش سواد اطلاعاتی مطرح میکند که به شرح زیر میباشند (ACRL, 1998): ـ باید تمام راههایی را که اطلاعات را به شکل سازمانی سازماندهی کردهایم در نظر گرفته شوند، دسترسی به اطلاعات را سامان دهیم، و نقش اطلاعات در زندگی، جامعه، و در محل کار تبیین شود."