چکیده:
مقاله حاضر به تحلیل تاریخی علل شکوفایی علوم طبیعی در ایران پس از اسلام می پردازد و با بررسی و نقد تبیین های صورت گرفته در مورد خیزش علمی قرون سوم تا پنجم هجری در ایران، تلاش می کند تبیینی قانع کننده از این رخداد تاریخی ارایه دهد. روش تحقیق به کار گرفته شده، با استفاده از «روایت علی» و امکان عینی و علیت کافی ماکس وبر است که به منظور آزمون روایت علی ارایه شده و در مقاله حاضر مورد استفاده قرار گرفته است. مبتنی بر تحلیل صورت گرفته، شعارهای تساوی گرایانه اسلامی موجب حذف سیستم شبه کاستی دوره ساسانی و سرنگونی دولت قبیله ای اموی شد. به دنبال آن با نفوذ اشراف ایرانی به دربار عباسی و انتقال فرهنگ و ارزش های علم پروری از ایران عصر ساسانی به دولت، در بستر ثبات سیاسی و مکنت مالی حکومت عباسی موجب شکوفایی علوم طبیعی در ایران و جهان اسلام گردید. این شکوفایی با شکل گیری حکومت های نیمه مستقل قرون سوم و چهارم هجری در ایران به این دولت ها منتقل شد و رشد علمی این قرون را رقم زد.
خلاصه ماشینی:
com چکیده مقاله حاضر به تحلیل تاریخی علل شکوفایی علوم طبیعی در ایران پـس از اسـلام مـی پردازد و با بررسی و نقد تبیین های صورت گرفته در مورد خیزش علمـی قـرون سـوم تـا پنجم هجری در ایران ، تلاش می کند تبیینی قانع کننده از این رخداد تـاریخی ارایـه دهـد.
به عنوان مثال ، عواملی همچـون تقـدیر گرایی، روحیه ریسک پذیری، نقش های تفکیک یافته و نظایر آن ، خود محصول یک وضـعیت یا جریان تاریخی هستند و نمیتوان به سادگی و بدون در نظر گرفتن علل اجتماعی بـه وجـود آورنده و بازتولید کننده آن اقدام به تغییر آن ها کرد و این سؤال مطرح مـیشـود کـه چـرا ایـن عوامل در جامعه ایرانی وجود دارند؟ از این رو رویکرد تاریخی- تفریدی به توسعه جوامـع بـا نگاه منحصر به فرد بودن هر جامعه و وضعیت تاریخی آن ، تحقیقات کیفی و موردی در مـورد توسعه جوامع رو به رشد نهاد.
ویژگی های اجتماعی- تاریخی ایران پیش از اسلام و پس از آن نظریه دیگری که به تبیین علت ظهور و افول علم در ایران می پردازد، خیزش علمـی آغـاز شده از قرن سوم هجری را ادامه روند توسعه علمی دوره ساسانیان می داند (محمـدی، ١٣٥٢).
در تحقیق حاضر، در ابتدا با استفاده از روایت علی تلاش شده تا مجموعه واقعیت هـای تـاریخی را کـه موجـب رشد و شکوفایی علمی در جامعه ایرانی شد، مبتنی بر دیدگاه نظری بـه صـورت یـک روایـت 1- Counter factual 2-Ragin & sonnett علی آورده شود و سپس پیامدهای جایگزین در صورت تغییر رخـدادها بـا اسـتفاده از تحلیـل امکان عینی تحلیل شود.