چکیده:
خراسان دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است ، این خشکسالی حاصل کاهش غیر متعارف بارش سالیانه ی آن نسبت به میانگین دراز مدت است. سه الگوی هم دیدی در وقوع خشکسالی های خراسان مؤثراند و از میان آن ها، واچرخندها، بیشترین سهم را در رخداد خشکسالی ها دارند. حدود 6/61 درصد از خشکسالی های فراگیر خراسان نتیجه ی فعالیت واچرخند ها هستند. واچرخند ها باعث نزولی شدن هوا و از بین رفتن یا کاهش عامل صعود توده های هوای مرطوب می شوند، لذا کاهش و بی نظمی بارش را فراهم می آورند که تبعات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی متعددی را ایجاد می نماید. نوشتار حاضر علل پیدایش خشکسالی را مورد بررسی قرار می دهد.
خلاصه ماشینی:
سلیمان صادقی (نویسنده اصلی ) دکتر بهلول علیجانی دکتر محمد سلیقه دکترمجید حبیبی نوخندان دکتر منیژه قهرودی تالی تحلیل هم دیدی واچرخندها برخشکسالی های فراگیر خراسان چکیده خراسان دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک اسـت ، ایـن خشکـسالی حاصـل کـاهش غیـر متعارف بـارش سـالیانه ی آن نـسبت بـه میـانگین دراز مـدت اسـت .
اکتبر سال ١٩٨٨ در تراز ٥٠٠ هکتو پاسکال، واچرخند بادهای غربی فضای خراسان را فراگرفته است که باعث نزولی شـدن هوا می شود و سبب واگرایی هوا در سطح زمین گردیده است ، آنومـالی آن ٦٠ - متـر اسـت و رونـد صـعودی هوای مرطوب رامتوقف نموده است (تصویر ١).
نزول هوا در واچرخند بادهای غربی ، استقرار زبانه ی پرفشار روی زمـین خراسـان و تقویـت آن توسط فراز بادها به غلبه ی شرایط پایدار هوای زمین و تشکیل پشته در محدودهی عراق و ترکیـه انجامیـده و مانع نفوذ رطوبت ه داخل خراسان شده است و پدیـدهی خشکـسالی ایـن مـاه را رقـم زده اسـت .
پهنه بندی خشکسالی خراسان ، ژانویه ١٩٩٥ ژوئن ١٩٨٩ در تراز ٥٠٠ هکتو پاسکال امتداد فرود کم عمق مدیترانه ی مرکزی واچرخندی را بر فضای ایـران از جملـه در خراسان به وجود آورده است که واچرخند مزبور فرابـار مـانع شـمال دریـای خـزر را تـشکیل داده ، گرچـه آنومالی بادهای غربی ٩٠- متر است ولی فرابار مانع که از نوع امگاست ، حرکت نزولی یـک نواخـت هـوا بـه دنبال داشته که جریان واشاری را سبب شده است (تصویر ٧ ).