چکیده:
ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک، است به گونه ای که متوسط بارش سالانه ی آن حدود یک سوم متوسط بارش سالانه ی جهان است. ویژگی عمده ی این مناطق، ریزش های جوی با شدت های بالاست. این مشخصه ها از نظر هیدرو اقلیمی باعث شکل گیری رژیم بارشی شده که نوسان های زیاد مقدار بارندگی، ریزش رگبارهای شدید با زمان تداوم کوتاه، از مهمترین شناسه های آن به حساب می آید. در این پژوهش، جهت بررسی هم دید بارش های سنگین مناطق خشک، داده های بارشی استان کرمان مورد تحلیل قرار گرفته است و از دو پایگاه داده یکی مربوط به مقدار بارش روزانه در ایستگاه های هم دید و اقلیمی و دیگری داده های جو بالا مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مؤلفه ی باد مداری و باد نصف النهاری در عرض جغرافیایی صفر تا هشتاد درجه ی شمالی و طول30- تا 100 درجه ی شرقی استفاده شده است. با استفاده از شاخص آماری گامبل تیپ 1، 76 رخداد بارش های سنگین استان کرمان شناسایی شد. سپس با تحلیل خوشه ای روی دادهای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، الگوهای هم دید این بارش ها شناسایی شدند. تحلیل این الگوها نشان داد که مهم ترین عامل شکل گیری بارش های سنگین استان کرمان حرکت رو به شرق و تقویت فرود شرق مدیترانه در تروپوسفر میانی است، لذا زمانی که با حرکت رو به پایین سامانه ی تاوه قطبی همراه است، بارش های سنگینی در سطح ایستگاه های استان رخ می دهد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل این الگوهانشان دادکه مهم ترین عامل شـکل - گیریبارش هایسنگین استان کرمان حرکت روبه شرق وتقویت فرودشرق مدیترانـه در تروپوسفرمیانیاست ،لذازمانیکه باحرکت روبه پـایین سـامانه ی تـاوه قطبـیهمـراه است ،بارش هایسنگینیدرسطح ایستگاه هایاستان رخ میدهد.
گامبل تیپ ١،تحلیل هم دید،ناوه ی قطبی،استان کرمان درآمد دوسوم مساحت ایران ،دارایاقلیم خشک ونیمه خشک بوده بـه گونـه ایکـه متوسـط بـارش سالانه ی آن حدودیک سوم متوسط بارش سالانه ی جهان است (علیـزاده ،١٣٧٤).
توزیع فضایی ایستگاه های مورد مطالعه / بنابراین رابطه ی ١برایتک تک ایستگاه هاباضریب فراوانی٤محاسبه شده وبرایهرایسـتگاه مقداریبیشترازاین رابطه به عنوان بارش سنگین تعریف شده است .
ویژگیهایبارش سـنگین هـرایسـتگاه در جدول ١نشان داده شده است ،بنابراین ایستگاهیمانندزرندکه بیشینه ی بارش روزانه ی آن در طول دوره ی مطالعاتیفقط ٢٨میلیمتربوده ،بارش سنگین آن باتوجه به رونـدبارشـیخـود ایستگاه بیشتر٢٥میلیمترتعریف گردید.
بـه گونـه ایرژیـم بـارش زمستانیاستان کرمان (علیجانی،١٣٨٥)باعث شده است که بیش ازشصت درصداین بارش هـا درفصل زمستان رخ دهند.
خوشه ٣:کم فشارقطبی-فرودشرق مدیترانه -این الگوشامل هفده رخداداست وبیسـت ودو درصدبارش هایسنگین استان کرمان رابه خوداختصاص داده است .
ویژگیجالب توجه این خوشه این است که بیشینه ی بارش هایسنگین رخ داده درسطح ایستگاه هـایاسـتان کرمـان ، بارش هایبیش ازنودمیلیمتردرتاریخ روزهایاین خوشه رخ داده اند.
تحلیل این بارش هانشـان دادکه باحرکت به سمت جنوب استان کرمان مقداربارش هایسنگین افـزایش پیـدامـیکنـد.
-Fumiaki Fujibi,Nobou Yamazaki(2006)Long- term chang of heavy precipitation and dry weather in Japan (1901-2004).
JOANNA WIBIG (1998) Precipitation in Europe relation to circulation pattern at the 500hp level.