چکیده:
موضوع مورد بررسی در این پژوهش چگونگی نقش آفرینی پدیده مذهب در زمینه ی گسترش حوزه ی نفوذ یک کشور است. منظور از مذهب، طیفی از اعتقادات، علائق، گرایش ها و آرمانهای مردم و مسئولین یک کشور را در بر می گیرد و همچنین عملکردها و فعالیت هایی را که رنگ و بوی مذهبی دارند و یا با پشتوانه اعتقادات مذهبی شکل می گیرند را شامل می شود. منظور از حوزه ی نفوذ نیز شکل گیری فضاهایی برای حضور مرئی و نامرئی یک کشور است تا بتواند ارزش های مد نظر خود را ترویج نماید. به عبارتی دیگر ایجاد حوزه ی نفوذ به منزله ی امکان نقش آفرینی یک کشور در خارج از مرزهایش قلمداد می شود و گسترش آن با تداوم نگرش های مثبت گروهها، جوامع و شهروندان دیگر کشورها نسبت به عملکرد آن کشور اتفاق می افتد.
در این تحقیق، مذهب تشیع و کشور ایران به عنوان مورد انتخاب شده اند. بنابراین از نظر مقطع زمانی، سالهای پس از انقلاب اسلامی (از سال 1357 به بعد) را شامل می شود؛ یعنی زمانی که مذهب شیعه ماهیت سیاسی پیدا کرد و باعث شد تا دولت جمهوری اسلامی با ماهیت دینی و مذهبی به عنوان یک بازیگر مهم در صحنه ی بین المللی نمایان شود.
روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مبتنی بر اسناد، مدارک، آمار و ... مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتیجه ی پژوهش نشان داد که پدیده مذهب در صورت فراهم شدن برخی شرایط، نقش قابل توجهی در گسترش حوزه نفوذ ایفا می کند.
The major thrust of the present paper is to study the role of religion in the expansion of sphere influence of a country. What is meant by religion is an spectrum of beliefs، interests، inclinations، and ideals of the people and officials of a country as well as the activities and functions that are religious or are formed with the support of religious beliefs. What is meant by sphere of influence is the spaces that are created for the visible and invisible presence of country enabling it to promote its values.
The present paper is an attempt to study the role of Shiism for Iran's role in international arena after the victory of the Islamic Revolution in 1979.
خلاصه ماشینی:
"موضوع حائز اهمیتدیگر این است که اساسا این نقشها در چه قلمرو و حیطهای تأثیرگذار است؟به عبارتی دیگر دایره اثرگذاری و یا حوزه نفوذ یک بازیگر چه قدر است؟آیا نقشآفرینی یک مکان یا منطقه،صرفا اثرات درون مکانی و درون منطقهای دارد یا اینکه میتواند حالت برون مکانی و برونمنطقهای نیز به خود بگیرد؟اگر تأثیرگذاری قدرت فراتر از مرزهای مکان یا منطقه است،مقیاس عملکرد به یک لایه پیرامونی نازک محدود میشود،منطقهای وسیع را شامل میشود،پهنهی یک قاره را دربر میگیرد،یا تمام سطح کره زمین را؟ معمولا بین قلمرو تأثیرگذاری نقشهای یک مکان و منطقه جغرافیایی با میزان قدرت آنرابطهای وجود دارد.
نام و نشانی برخی از این پایگاهها به شرح جدول شماره 5 است: (به تصویر صفحه مراجعه شود)همچنین در سالهای اخیر،همزمان با گسترش ارتباطات و اطلاعات و توسعهی فضایمجازی،دهها پایگاه خبری و اطلاعاتی در ایران راهاندازی شده که پدیده شیعه را به عنوانمحور فعالیتهای خود در اینترنت برگزیدهاند.
علاوهبر این،اعزام تعداد فراوانی مبلغ و مربی دینی به کشورهای مختلف به وسیلهسازمانهای متعدد ایرانی از جمله مرکز بین المللی تبلیغ حاکی از آن است که ایران به گسترشحوزه نفوذ فرهنگی خود علاقهمند است و مجموعه اقدامات انجام شده نشان میدهد که دراین زمینه موفقیتهایی نیز به دست آورده است.
بهرهمندی از ماهیت ژئوپلیتیک برای یک مذهب به این صورت رخ میدهد که کانوننقشآفرینی جدید داخلی و بین المللی خود را آغاز میکند؛اقلیتهای فضایی پیرامون تحتتأثیر قرار گرفته و به سوی سیاسی شدن و تشکیلاتی شدن حرکت میکنند؛تعاملات ومناسبات مرکز-پیرامون بین اقلیتها و مرکز جغرافیایی آن مذهب تشدید میشود و به اینترتیب حوزه نفوذ مرکز در مناطق پیرامونی گسترش پیدا میکند."