چکیده:
مرز به پدیدهای فضایی گفته میشود که بازتابندهی قلمرو حاکمیت سیاسی یک دولت بوده و مطابق قواعدی خاص در مقابل حرکت انسان، انتقال کالا و نشر افکار مانع ایجاد میکند. جهانیشدن و بحث گسترش فزایندهی فناوری اطلاعات و ارتباطات که از آن بهعنوان «جامعهی شبکهای» یاد میشود، به تحول و دگرگونی در ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی منجر شده و ویژگیهای جامعهی شبکهای همچون اقتصاد اطلاعاتی، فرهنگ مجازی و کاهش اهمیت زمان و مکان در تعاملات اجتماعی، ویژگی متمایزی به هزارهی سوم بخشیده است که ملموسترین این دگرگونیها را میتوان در عوامل، عناصر و مفاهیم جغرافیایی مشاهده کرد. در چنین فضایی که با عنوان «فضای سایبر» توصیف میشود، مجموعههایی از ارتباطات درونی انسانها از طریق رایانه و مسائل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی شکل میگیرد. بدین ترتیب، مرز بهعنوان یکی از مفاهیم پایهای جغرافیای سیاسی مانند مفاهیم دیگر همچون سرزمین، ملت، دولت و حاکمیت در عصر جهانیشدن و فضای مجازی دچار دگرگونیهای فراوانی شده است. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی این مطلب هستیم که مرز بهعنوان یک پدیدهی جغرافیایی در عصر جهانیشدن و با پیدایش فضای مجازی دچار چه تحولاتی شده است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد، هر چند تحولات دوران معاصر و فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی توانستهاند برخی کارکردهای مرز را تغییر دهند؛ و لی نتوانستهاند ماهیت آن را از بین ببرند.
خلاصه ماشینی:
"جهانی شدن و بحث گسترش فزایندهی فناوری اطلاعات و ارتباطات که از آن به عنوان "جامعهی شبکهای"یاد میشود،به تحول و دگرگونی در ابعاد مختلف سیاسی،امنیتی، اقتصادی و اجتماعی منجر شده و ویژگیهای جامعهی شبکهای همچون اقتصاد اطلاعاتی، فرهنگ مجازی و کاهش اهمیت زمان و مکان در تعاملات اجتماعی،ویژگی متمایزی به هزارهی سوم بخشیده است که ملموسترین این دگرگونیها را میتوان در عوامل،عناصر و مفاهیم جغرافیایی مشاهده کرد.
در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در پی این مطلب هستیم که مرز به عنوان یک پدیدهی جغرافیایی در عصر جهانی شدن و با پیدایش فضای مجازی دچار چه تحولاتی شده است؟یافتههای پژوهش نشان میدهد،هرچند تحولات دوران معاصر و فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی توانستهاند برخی کارکردهای مرز را تغییر دهند؛ولی نتوانستهاند ماهیت آن را از بین ببرند.
فضای مجازی به عنوان فضای خلق شده توسط رایانهها و شبکههای الکترونیکی از نمودهای عصر جهانی شدن در کنار فضای واقعی به یک واقعیت ملموس تبدیل شده است و با در نظر گرفتن این تحولات،این مسأله مهم است که انسانها علاوه بر اینکه در فضای واقعی با ایجاد مرزها در پی کنترل جریانهای مختلف هستند،در فضای مجازی نیز-که نمیتوان واقعیت آن را انکار کرد-نیازمند مرزهای مجازی برای کنترل آمدوشدها هستند.
فرضیههای مطرح اینکه، مرزها هرچند در عصر جهانی شدن و در فضای سیاسی مجازی دچار تغییر و تحولات شدند؛ولی ماهیت آنها از بین نرفته،بلکه کارکردهای جدیدی به آن اضافه شده است.
همچنین فرضیههای مطرح اینکه،مرزها هرچند در عصر جهانی شدن و در فضای سیاسی مجازی دچار تغییر و تحولات شدند؛ولی ماهیت آنها از بین نرفته،بلکه کارکردهای جدیدی به آن اضافه شده است."