چکیده:
تهدیدها و آسیبهای فراوانی در دهههای اخیر نهاد خانواده را به چالش کشیده است. از اینرو، ارائه یک خانواده آرمانی از منظر دینی جهت رویارویی با تهدیدهای نوین، ضروری به نظر میرسد. در این نوشتار به بررسی خانواده آرمانی مطلوب در اندیشه امام سجاد علیهالسلام با روش تحلیل متن میپردازیم. ترسیم خانواده آرمانی براساس ویژگیها و ارائه راهکارهای تحقق این نهاد، از اهداف این پژوهش به شمار میرود. خانواده آرمانی، اگرچه برای پاسخگویی به نیاز جنسی شکل میگیرد، ولی به دلیل داشتن مبانی توحیدی و ارائه ویژگیها و راهکارهای برگرفته از مبانی وحیانی، به پرورش انسانهای موحد میپردازد و زمینه تشکیل جامعه آرمانی را فراهم میکند.
خلاصه ماشینی:
"(حرانی، 1404ق) در این روایت امام سجاد علیهالسلام، در راستای محدودسازی قدرت مردان، توسل به شیوههای تربیتی و اخلاقی را اولویت خود قرار داده است و بعد از توصیه به اطاعت زن از شوهر خود، مهرورزی و همدلی با زن را حق وی بیان میفرماید و از این طریق به تلفیق قدرت با آموزههای اخلاقی میپردازد و از آسیبهای احتمالی قدرت برای مرد جلوگیری میکند و بدینگونه الگویی مطلوب از مدیریت در این نهاد مقدس ترسیم مینمایند.
نقش خویشاوندی: در جامعه آرمانی، وظایف اعضای خانواده محدود به درون خانواده نیست، بلکه در افراد خانواده در قبال خویشاوندان نیز مسئولیت دارند و در صحیفه و روایاتی از امام سجاد علیهالسلام، به این وظایف اشاره شده است و مسلمانان به انجام آنها برای دستیابی به جامعه آرمانی، تشویق و ترغیب شدهاند.
(بستان، 1385، ص 35) در اندیشه امام سجاد علیهالسلام نیز کنترل اجتماعی، به عنوان یکی از ویژگیهای کارکردی مهم خانواده مورد توجه قرار گرفته و به نقشی که زن و مرد در نهاد خانواده در کنترل یکدیگر دارند، اشاره شده است.
امام سجاد علیهالسلام با بیان کارکردهای مثبت فرزندآوری، کوشیده است فرزندان را به جای آنکه عاملی برای سرخوردگی و نارضایتی والدین باشند، به عاملی برای افزایش رضایتخاطر آنان، و در نتیجه، تحکیم پیوند زناشویی تبدیل کند: الف) یادآوری ارزشها و منافع دنیوی فرزندان برای والدین؛ مانند اینکه فرزندان موجب انس پدر و مادر و خارج شدن آنها از تنهاییاند و فرزندان یار و یاور پدر و مادر و یادگارهای آنان پس از مرگ ایشان خواهند بود."