چکیده:
کاهش وابستگی به صادرات غیر نفتی و متنوع نمودن کالاهای صادراتی از جمله اهدافی است که کشور طی برنامه های توسعه دنبال نموده است. بطوریکه در پایان برنامه ی سوم تنها 18 درصد از صادرات کالایی را صادرات غیر نفتی تشکیل داده است. بر این اساس، در برنامه ی چهارم توسعه مقرر شد که این سهم به 6/33 درصد افزایش یابد. برای این منظور، شناسایی بازارهای هدف از طریق بررسی پتانسیل های تجاری بین کشورها ضرورت دارد. از اینرو این مقاله به دنبال بررسی پتانسیل تجاری ایران با کشورهای منتخب آذربایجان، ارمنستان، روسیه، ترکیه، ترکمنستان، گرجستان و قزاقستان است. بدین منظور از روش مقایسه ی بردارهای صادرات و واردات متقابل زوج کشورها در سال (2008) استفاده شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که از نظر صادرات در تمام کشورهای مورد بررسی به جز ترکیه بیش از پتانسیل صادراتی استفاده شده و امکان انعقاد موافقتنامه های جدید وجود ندارد. از نظر واردات نیز در بیشتر کشورهای مورد بررسی از حداکثر پتانسیل واردات استفاده نشده و نیز امکان انعقاد موافقتنامه های منطقه ای تجاری با این کشورها برای استفاده از این پتانسیل وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل پتانسیل تجاری بین ایران و کشورهای منتخب در منطقه با تأکید بر چارچوب موافقتنامههای تجاری منطقهای )sATR( تاریخ دریافت:86/11/29 تاریخ پذیرش:86/12/27 صفحات:93-71 حشمت اله عسگری* کاهش وابستگی به صادرات غیر نفتی و متنوع نمودن کالاهای صادراتی از جمله اهدافی است که کشور طی برنامههای توسعه دنبال نموده است.
بطور کلی در این مطالعه تلاش شده تا به این پرسش پاسخ گفته شود که آیا در بین ایران و کشورهای منتخب پتانسیل تجاری و به تبع آن امکان انعقاد قراردادهای تجاری منطقهای وجود دارد یا خیر؟ در این مورد در داخل کشور تنها یک مطالعۀ مشابه در معاونت برنامهریزی وزارت بازرگانی در سال 81 انجام شده که به بررسی پتانسیل تجاری ایران با کشورهای ترکمنستان، آذربایجان،قزاقستان و روسیه پرداخته شده است.
از لحاظ اقتصادی تمایل به رشد اقتصادی از طریق گسترش تجارت مهمترین عامل گرایش به این نوع همکاری است که با رفع موانع تجاری بین شرکا در چارچوب این موافقتنامهها،امکان توسعۀ بازارهای داخلی اعضا،ایجاد صرفههای ناشی از مقیاس از طریق تولید انبوه،تخصصگرایی در سطح منطقه و جذب سرمایهگذاری از طریق ایجاد بازار منطقهای ایجاد میشود.
از مهمترین شاخصها در محاسبه قدرت رقابت بین المللی و پتانسیل تجاری شاخص مزیت نسبی آشکار شده ji^ACR است که به صورت زیر محاسبه میشود: (1)(به تصویر صفحه مراجعه شود) در رابطه مذکور ji^AV ارزش افزوده هر بخش از فعالیتها در کشور و ji^AV?????
&%03709ANPG037G% براساس نتایج مطالعه،کشور ایران به جز کشور ترکیه در سایر کشورهای مورد بررسی از حد اکثر پتانسیل صادراتی خود به این کشورها استفاده کرده است.
)3002(,ylatI ,irpaC ,ecnerefnoC)CRTAL(muitrosnoC hcraeseR edarT larucirgA lanoitanretnI ehT ,"ecitcarP dna yroehT ,wen dna dlO :msilanoigeR",rehtO dna ."