چکیده:
نظام پژوهش و فناوری کشورها نقش عمده و انکارناپذیری در توسعه علم و فناوری آنها دارد. با بررسی این نظام در کشور مشاهده میشود که با وجود فعالیتها و پیشرفتهای ارزنده و چشمگیر در عرصه علم و فناوری به ویژه در دو دهه اخیر، همواره فقدان یک نظام راهبری کلان و مدیریت جامع که توسعه علم و فناوری را در کل کشور به صورت کنترل شده در مسیر اولویتها هدایت کند، مانع موازی کاری شده و موجب حداکثر همکاری و همافزایی شود، احساس میشود. در این راستا کمیسیونهای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، موظف به تعیین اولویتهای پژوهش و فناوری و طرحهای کلان ملی در حوزه تخصصی خود شدند. کمیسیون صنایع، معادن و ارتباطات با 10 عضو حقیقی و 9 عضو حقوقی، به انجام مطالعات تطبیقی اسناد بالادستی، بخشی و فرابخشی کشور، و نیز انجام مباحث کارشناسی برای تعیین حوزههای اولویتدار راهبردی پژوهش و فناوری کشور اقدام کرد. نتیجه این مطالعات، تعیین هفت حوزه هوا فضا، هستهای، صنایع دریایی، نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع نوین، فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت آب و برق به عنوان حوزه های اولویتدار پژوهش و فناوری در کشور، تعیین شاخصهای انتخاب طرحهای کلان ملی، و تعریف طرحهایی است که اجرای آنها نیازمند مدیریت متمرکز در سطح کشور و نیز تخصیص منابع مالی مناسب باشد، با مشارکت چند دستگاه و نهاد به اجرا درآمده و دستاوردها و آثار قابل توجهی از اجرای آنها به جا بماند و البته منطبق با اولویتهای راهبردی کشور نیز باشند. در مقاله حاضر، به تشریح کار و نتایج حاصل پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
– سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران: در سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در بخش صنعت بر ارتقاء سطح فناوری صنایع کشور و دستیابی به فناوریهای پیشرفته و استراتژیک از طریق توسعه R&D؛ ایجاد قدرت طراحی؛ تقویت همکاری مراکز علمی، آموزشی، پژوهشی و صنعتی کشور؛ تعامل سازنده با مراکز پیشرفته علمی و صنعتی جهان؛ بهرهگیری از مزیتهای نسبی موجود و کشف و آفرینش مزیتهای جدید نسبی و رقابتی، در بخش معدن بر تقویت خلاقیت و ابتکار و دستیابی به فناوریهای نوین؛ تعمیق پژوهش و گسترش زمینشناسی بنیادی، اقتصادی، مهندسی، محیطی، و دریایی برای بهرهبرداری مناسب از ذخایر معدنی کشور؛ تأمین مواد مورد نیاز صنایع داخلی کشور؛ تعیین اولویتهای مناطق دارای ظرفیت معدنی و ایجاد زمینههای مناسب برای رشد صنایع معدنی و فلزی در بخش آلیاژها و فلزات گرانبها و عناصر کمیاب و تولید مواد پیشرفته، در بخش شبکههای اطلاعرسانی رایانهای بر توسعه کمی و کیفی شبکه اطلاعرسانی ملی و تأمین سطوح و انواع مختلف خدمات و امکانات این شبکه برای کلیه متقاضیان به تناسب نیاز آنان و با رعایت اولویتها و مصالح ملی؛ توسعه فناوری اطلاعات (به ویژه حفاظت از اطلاعات) و آیندهنگری در خصوص آثار تحولات فناوری اطلاعات در سطح ملی و جهانی و گسترش مطالعات و تحقیقات و تربیت نیروی انسانی متخصص در این زمینه، در زمینه رشد و توسعه فناوری در کشور بر توسعه فناوری با هدف ارتقای جایگاه ایران در فناوری جهانی، تولید دانش، کسب ثروت و افزایش قدرت ملی از طریق تقویت عزم ملی برای رشد و توسعه فناوری؛ سیاستگذاری و تدوین برنامههای راهبردی و اصلاح ساختار نظام مدیریتی برای دستیابی به فناوریهای پیشرفته و حمایت از آن، زیر نظر ریاستجمهوری؛ و در صنعت آب و برق بر تدوین برنامة جامع به منظور رعایت تناسب در اجرای طرحهای سد و آبخیزداری و آبخوانداری و شبکههای آبیاری و تجهیز و تسطیح اراضی و استفاده از آبهای غیرمتعارف و ارتقای دانش و فنون و تقویت نقش مردم در استحصال و بهرهبرداری، ایجاد تنوع در منابع انرژی کشور و استفاده از آن با رعایت مسائل زیستمحیطی و تلاش برای افزایش سهم انرژیهای تجدیدپذیر با اولویت انرژیهای آبی تأکید شده است [11].