چکیده:
آکاکی مددیوویچ خوشتاریا تبعه گرجستان با تاسیس شرکتی به نام خود در ایران، فعالیت های اقتصادی اش را آغاز کرد. خوشتاریا با حمایت دولت روسیه و میانجی گری مقامات ایران از جمله میرزا محمدولی خان تنکابنی امتیاز بهره برداری از جنگل های شمال ایران را به دست آورد. پس از اخذ این امتیاز تا سال 1336ق. 1918 م . میزان زیادی از درختان جنگلی شمال ایران توسط شرکت خوشتاریا قطع گردید و چوب آن به روسیه صادر شد. با انقلاب روسیه و استقلال کشور گرجستان در سال 1336ق. 1918م . این فعالیت ها کمابیش تا سال 1921 م. و حتی پس از آن ادامه یافت. مقاله حاضر قصد دارد که چگونگی فعالیت های اقتصادی خوشتاریا در اراضی جنگلی شمال ایران را مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
(همان ،س ٣٨) به نظر وزارت فوايد عامه حتي اگر کليه اقدامات خوشتاريابراساس قرارداد او با سردار امجد صورت گرفته باشد، باز هم قانوني نبود، زيرا قرارداد مربوط به اراضي جنگلي بدون اطلاع وزارت فوائد عامه و تأييد کارگزاري بي اعتبار محسوب مي شد،اما چرا کارگزار خارجه عمليات اين شرکت را گزارش نداده بود؟ اين وزارتخانه از وزارت امور خارجه خواهش کرد که با ايجاد ممانعت از ادامه کار کمپاني ، خوشتاريا را وادار کند قرارداد مزبور را براي بررسي تحويل مقامات ايران دهد.
(همان ، سال ١٣٣٢ق ، ک٥٤، پ٤، س٦٢/١) وزارت امور خارجه در نامه اي به رئيس الوزرا با بيان اينکه وزارتخانه متبوع قادر به جلوگيري از فعاليت شرکت هاي روسي نيست ؛ اعلام کرد که گيلان و طوالش به زودي بخشي از کشور روسيه محسوب خواهد شد.
( همان ، ک ٥٤، پ٢٧، س٤٣) وزارت امور خارجه در ربيع الاول ١٣٣٢/ فوريه ١٩١٤ از سفارت روسيه درخواست نمود که به خوشتاريا دستور دهد که اجاره نامه هاي خود را به تهران ارسال کند تا مقامات ايران با تفکيک جنگل هاي دولتي و شخصي ، خطر کمبود هيزم و زغال را برطرف سازند.
( همان ، سال ١٣٣٧ق ، ک٤٣، پ٢، س١٤) حمله اهالي طالش به شرکت خوشتاريا بنابر گزارش مهذب السلطان ، معاون حکومت گيلان در ربيع الثاني ١٣٣٣/ژوئن ١٩١٥پس از ورود اکراد و نيروهاي دولت عثماني به آذربايجان و تحت تأثير قرار گرفتن مردم منطقه طوالش ، گروههايي در کرگانرود ضمن حمله به مؤسسه ادارات ليانازوف و خوشتاريا، عمارت هاي آنها و کنسولگري روس را سوزاندند.