چکیده:
در این پژوهش نکات اساسی گفتمان منتسکیو در رمان «نامه های ایرانی» در 1721 نشان داده شده است. او بر ای پیشبرد مقاصد اجتماعی و تربیتی، مقایسه ای بافضای فرهنگی ایران به منظور آگاهی انسان طبیعی متفکر به جای انسان پرورش یافته سطحی نگر قرن 17 انجام داد. منتسکیو با تصور قضاوت خارجیان شرقی درباره ساختار اجتماعی فرانسویان و در کل اروپاییان را هی گشود که واکنش های جهان بینانه اش میان نشانه ها و پدیده ها نه تنها خود او را در نظریاتش با انتشار اثر فلسفی جاودانه «روح القوانین» 1745 که در ارتباط با این رمان شکل گرفته است، استوار کرد بلکه معاصرین او چون ولتر نیز تحت تاثیر همین مقاصد روشنگرایانه عقاید فلسفی خود را به منظور نفوذ در فرهنگ عامه انسجام بخشیدند. بدین صورت پژوهشها در انسانگرایی منطقی درباره فردیت و کنش آن در تربیت زنان، در مذهب و در سیاست با درنظر گرفتن شرایط جغرافیایی چون ماشین تکثیردر ادبیات بکار افتاد. قوانین تربیتی و اجتماعی وضع شده در پایان قرن هجدهم، دوران انقلاب، که یکی ازپایه گذارا نش اوست، به همان صورت بنابرخواسته روشنگران تحقق نیافت. کمبود ها و برداشت های اشتباه از کاوشهای فرهنگی و آموزشهای تشکل نیافته، انسان گرایی را به چالشهای دیگر فرهنگی کشاند، اما فصل تازه ای به عنوان انسان شناسی در قرن 19 راه خود راگشود. تحقیقات در معرفت شناسی که از این دوره راه عقلانی پیدا کرد، همراه با نظریات جهان شمول ره سیصد ساله پیموده و هنوز هم در فراز و نشیب های وجودی و تربیتی، آن جستجوها ادامه دارد. اما شوق ایران شناسی ازآن به بعد وارد مرحله جدیدی از تاریخ شد.
خلاصه ماشینی:
""اسلام برای دفاع از خود هرگز به جبر و قهرنیاز نداشته است"(نامه 69 و 68)منتسکیو مشکلات اجتماعی را در رابطه با بیتوجهیبر تأثیر اخلاقی آن بیان میکند،بدین ترتیب که احساسات مذهبی باید شکل اجتماعیداشته باشد،مسیحی خوب یاید شهروند خوبی باشد وی ایده آل مذهبی و سیاسی رادر هم میآمیزد.
منتسکیو بعد از خلق فضای شرقی،آرمان فلسفیاش را در بعدی دیگر اما در رابطهبا دو موضوع اولی بیان میکند،او جرأت میکند اعلام دارد که نظم سیاسی با قواعداجتماعی و انجام تکالیف اجتماعی به مذاق خداوند سازگارتر است(نامه 46)،واژهفضیلت که یکی از واژگان کلیدی روشنگران قرن 18 است بارها برای برجسته جلوهدادن اخلاق مردم تروگلودیت تکرار میشود.
به صورتی دیگر باید گفت که"نامههای ایرانی"وظیفه نویسندگان و روشنگران رادر این سحرگاهان عصر روشنگری متذکر شد:زحمت و مرارت بر روی ساختاراجتماعی برای کسب آزادی بر طبق قوانین وضع شده توسط نمایندگان مردم(نامه 90).
تزلزل در شناخت آیا باید بر تزلزل شناخت منابع شرق منتسکیو،که بسیار تحت تأثیر اطلاعاتشرطی شده جهانگردان و اکتفا به نقل قولها در مقطعی خاص درباره ایران،-مثل تاریخکذاری بالای نامهها برای نوعی معادلسازی تقویم هجری،شمسی و میلادی"پانزدهمصفر 1711"(نامه اول)-نقدی نوشت و یا نام شخصیتها که از رمان هزار و یکشب که در اصل بیشتر تاتاری است(ازبک،ریکا و...
چه معنی در این"زنجیر اسرارآمیز و به صورتیناآشنا"که بر طبق گفته خود منتسکیو"فلسفه سیاست و اخلاق را به رمان مرتبطمیسازد"باید جستجو کرد؟باید گفت که فضای شرقی،نه با حرمسرا که تحلیلفضای روانشناختی افراد توطئهگر آن در سطح قرار میگیرد و نه با اسرار و استعاراتکه شرق و غرب را در موضوعات انسانی به هم ربط میدهد و نه با موضوعات ناآشناباید جستجو کرد."